ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics)

กลุ่มยาปฏิชีวนะให้กินตามแพทย์สั่งและคำแนะนำของแพทย์

เป็นยาที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรีย, ไม่มีประโยชน์ในการรักษาโรคติดเชื้อไวรัส (เช่น ไข้หวัดและไข้หวัดใหญ่ที่มีน้ำมูกใส, หัด, อีสุกอีใส, คางทูม,เริม, งูสวัด เป็นต้น). ยากลุ่มนี้ต้องใช้ให้ถูกโรค ถูกขนาด และครบกำหนดระยะเวลา มิเช่นนั้นอาจทำให้เกิดปัญหาเชื้อโรคดื้อยา. นอกจากนี้ ยังอาจเกิดอาการแพ้ยาและผลข้างเคียงอื่นๆ. ยากลุ่มนี้จึงจำเป็นต้องให้แพทย์เป็นผู้สั่งใช้ โดยจะเลือกใช้เพียงตัวใดตัวหนึ่งดังนี้

1. เพนิซิลลินวี (Penicillin V) หรือ เพนวี (Pen. V) ชนิดเม็ด ขนาด 2 แสนยูนิต ราคาเม็ดละ 50 สต., ขนาด 4 แสนยูนิต ราคา เม็ดละ 1 บาท.
   • สรรพคุณ: ใช้รักษาต่อมทอนซิลอักเสบเป็นหนอง, ไข้หวัดชนิดน้ำมูกเหลืองหรือเขียว, หลอดลมอักเสบ (ไอมีเสลดเหลืองหรือเขียว), ตาอักเสบ (ขี้ตาแฉะ), กุ้งยิง, หูอักเสบ, เหงือกอักเสบ, ไฟลามทุ่ง, บาดแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก, แผลตะปูตำ. เหมาะสำหรับคนที่ไม่มีประวัติแพ้ยาเพนิซิลลิน (กินยานี้แล้วไม่มีอาการลมพิษ, ผื่นคัน, หายใจหอบเหนื่อย หรือเป็นลม).
   • วิธีใช้: กินวันละ 4 ครั้ง ก่อนอาหาร 1 ชั่วโมง และก่อนนอนติดต่อกันทุกวัน นาน 5-7 วัน (สำหรับต่อมทอนซิลอักเสบ หรือผิวหนังพุพอง, ควรกินนาน 10 วัน).
   • ขนาดใช้: ผู้ใหญ่ กินชนิดเม็ดขนาด 4 แสนยูนิต ครั้งละ 1 เม็ด. เด็กอายุ 7-12 ปี กินชนิดเม็ดขนาด 2 แสนยูนิต ครั้งละ 1-2 เม็ด. 3-7 ปี กินชนิดเม็ดขนาด 2 แสนยูนิต ครั้งละครึ่ง-1 เม็ด, หรือชนิดน้ำเชื่อม ครึ่ง-1 ช้อนชา. เด็กอายุต่ำกว่า 3 ปี กินชนิดเม็ดขนาด 2 แสนยูนิต ครั้งละครึ่งเม็ด. หรือชนิดน้ำเชื่อมครึ่งช้อนชา.
   • คำเตือน: อาจทำให้เกิดอาการแพ้, มีลมพิษ, ผื่นคันตามตัว. ถ้าแพ้รุนแรงอาจทำให้หอบเหนื่อย หรือเป็นลมได้. ถ้ามีอาการแพ้ยา ควรหยุดยา, แล้วรีบไปพบหมอทันที. คนที่เคยแพ้ยาเพนิซิลลิน ห้ามใช้ยานี้และยาอะม็อกซีซิลลิน, ควรปรึกษาหมอหรือเภสัชกรเพื่อใช้ยาอื่นแทน. ดังนั้น ก่อนใช้ยานี้ ต้องแน่ใจว่าไม่เคยแพ้ยาเพนิซิลลินมาก่อน. สำหรับคนที่แพ้อะไรง่ายๆ (เป็นโรคภูมิแพ้ประจำ) ต้องระมัดระวังในการใช้ เพราะอาจแพ้ได้.
      
2. อะม็อกซีซิลลิน (Amoxycillin) ชนิดแคปซูล ขนาด 250 มก. ราคาเม็ดละ 2-3 บาท, ขนาด 500 มก. ราคาเม็ดละ 3-5 บาท ชนิดน้ำเชื่อม ขนาด 125 มก. ต่อช้อนชา ขวด 60 มล. ราคาขวดละ 20-30 บาท.
   • สรรพคุณ: ใช้รักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ (ขัดเบา), ไข้ไทฟอยด์, ไซนัสอักเสบ, หูอักเสบ, หลอดลมอักเสบ รวมทั้งโรคติดเชื้อต่างๆ ที่รักษาด้วยเพนวีได้.
   • วิธีใช้: กินวันละ 3 เวลา ทุก 8 ชั่วโมง หรือวันละ 4 เวลา ทุก 6 ชั่วโมง (จะก่อนหรือหลังอาหารก็ได้) ติดต่อกันทุกวันนาน 5-10 วัน.
   • ขนาดใช้: ผู้ใหญ่ กินครั้งละ 250-500 มก. เด็กอายุ 7-12 ปี ใช้ขนาด 250 มก. กินครั้งละ 1 แคปซูล. 4-7 ปี ใช้ชนิดน้ำเชื่อม (ขนาด 125 มก. ต่อช้อนชา) กินครั้งละ 1 ช้อนชาครึ่ง-2 ช้อนชา. 1-4 ปี ใช้ชนิดน้ำเชื่อม กินครั้งละ 1-1 ช้อนชาครึ่ง. เด็กอายุต่ำกว่า 1 ปี ใช้ชนิดน้ำเชื่อม กินครั้งละครึ่ง-1 ช้อนชา.
   • คำเตือน: เช่นเดียวกับยาเพนิซิลลิน.
      
3. โคไตรม็อกซาโซล (Cotrimoxazole) ชนิดเม็ด ราคาเม็ดละ 1-1.50 บาท. ชนิดน้ำ 60 มล. ราคาขวดละ 15-20 บาท.
   • สรรพคุณ: ใช้รักษาโรคบิดชิเกลลา, กระเพาะปัสสาวะอักเสบ, ไข้ไทฟอยด์, ไซนัสอักเสบ, หูอักเสบ, หลอดลมอักเสบ (ในคนที่แพ้ยาเพนิซิลลิน หมออาจใช้ยานี้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียต่างๆ แทนยาเพนวี).
   • วิธีใช้: กินวันละ 2 ครั้ง หลังอาหารเช้ากับเย็น ติดต่อกันทุกวัน นาน 5-7 วัน. เมื่อกินยานี้ให้ดื่มน้ำตามมากๆ เพื่อป้องกันมิให้ยาตกตะกอนที่ไต.
   • ขนาดใช้: ผู้ใหญ่ กินครั้งละ 2 เม็ด. เด็กอายุ 7-12 ปี กินครั้งละ 1 เม็ด. 4-7 ปี กินครั้งละครึ่งเม็ด หรือชนิดน้ำ กินครั้งละ 1-2 ช้อนชา. 6 เดือน-4 ปี กินครึ่งละครึ่ง-1 ช้อนชา. เด็กอายุต่ำกว่า 6 เดือน กินครั้งละครึ่งช้อนชา.
   • คำเตือน: ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 เดือน, หญิงตั้งครรภ์ใกล้คลอด, หญิงที่ให้นมบุตร และคนที่มีประวัติแพ้ยาซัลฟา.
      
4. เตตราไซคลีน (Tetracycline) ชนิดแคปซูล ขนาด 250 มก. ราคาเม็ดละ 1-1.50 บาท.
   • สรรพคุณ: ใช้รักษาโรคริดสีดวงตา, แผนริมอ่อน, ฝีมะม่วง. ในคนที่แพ้ยาเพนิซิลลิน หมออาจใช้ยานี้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียต่างๆ แทนยาเพนิซิลลิน.
   • วิธีใช้: กินวันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนนอน ติดต่อกันทุกวัน นาน 5-7 วัน.
   • ขนาดใช้: ผู้ใหญ่ กินครั้งละ 2 แคปซูล. เด็กอายุ 8-12 ปี กินครั้งละ 1 แคปซูล.
   • คำเตือน: ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี จะทำให้ฟันเหลืองดำไปอย่างถาวร, ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ จะทำให้ฟันและกระดูกของทารกในท้องผิดปกติได้. ห้ามใช้ในคนที่เป็นโรคตับอักเสบ, ตับแข็ง. ยาที่หมดอายุ อาจทำให้เป็นโรคไตและเป็นอันตรายได้ (ยาหมดอายุ ถอดแคปซูลออกดู เนื้อยาจะเป็นสีน้ำตาล, ยาดีควรมีสีเหลืองนวล). บางคนอาจแพ้ยานี้ได้.