ทอนซิลอักเสบ

กินอาหารรสจืด ไม่สูบบุหรี่ ดื่มเหล้าเล็กน้อย โรคที่เป็นบ่อยคือหวัด ไซนัสอักเสบ คออักเสบ ทอนซิลอักเสบ มีเม็ดหนอง หาหมอหู คอ จมูก มา 2 คนแล้วยังไม่หาย ผมจะทำอย่างไรครับ

ถาม
ผมอายุ 31 ปี สูง 167 ซ.ม. น้ำหนัก 59 กก. อาชีพครู เป็นโรคกระเพาะเรื้อรัง เมื่อปวดท้องจะกิน “อลั่มมิลด์” แพ้ยาแบกทริม ออกกำลังเบาๆ ตอนเย็นเล่นฟุตบอลสนามเล็กๆ ประมาณ 30 นาที ทุกวัน (สนามฟุตบอลมีฝุ่นมาก) นอนวันละ 7-8 ชั่วโมง กินอาหารวันละ 5 มื้อ รสจืด (กินเวลา 7.30 , 11.30 , 15.00 , 19.00 และก่อนนอน) ไม่สูบบุหรี่ ดื่มเหล้าเล็กน้อย 3-4 เดือนต่อครั้ง ก่อนดื่มกินอาหารอิ่มก่อน และหลังดื่มกินยาลดกรด

โรคที่เป็นบ่อยคือหวัด เคยเป็นไซนัสอักเสบ คออักเสบ เมื่อปี 2528 ทอนซิลอักเสบ มีเม็ดหนอง หมอคีบเม็ดหนองออก ให้ยาอะมอกซีซิลลิน และบอกว่า ถ้าจะให้หายขาดต้องตัดออก กินยาหมดก็ไม่หายเจ็บคอ

ต่อมา ไปหาหมออีกคนหนึ่ง ให้ยาคลอแรมเฟนิคอลมา และบอกว่าตัดทอนซิลแล้วก็ไม่หาย ต้องออกกำลัง ผมกินยาหมดแล้วก็ยังไม่หาย (หมอทั้ง 2 คน เป็นหมอหู คอ จมูก)

ปี 2530 นี้ผมสังเกตมีเม็ดหนองที่ทอนซิลอีก และไข้ต่ำ จึงซื้อยาแอมพิซิลลิน อะมอกซีซิลลิน เตตราซัยคลีน มากินเอง ได้ 3 เดือน จนถึงเดี๋ยวนี้ เม็ดหนองก็ยังไม่หาย แต่ไม่เจ็บคอ ไม่มีไข้ ออกกำลังเบาๆได้ ยาแต่ละอย่าง ผมจะกินติดต่อกัน 10วัน แล้วจึงเปลี่ยนเป็นยาชนิดใหม่ กินติดต่อกันไม่เคยหยุด จนน่ากลัวอันตราย

ผมขอเรียนถามว่า
1. คำพูดของหมอที่รักษาทอนซิล ผมควรจะเชื่ออย่างไรดี
2. สาเหตุที่ผมเจ็บคอบ่อยเพราะอะไร
3. การกินยาปฏิชีวนะดังกล่าวข้างต้นนานๆเป็นอันตรายอย่างไร ร่างกายขับยาออกหมดในกี่ชั่วโมง ทำไมกินยามานานเม็ดหนองทอนซิลไม่หาย
4. ทอนซิลเป็นหนองแล้วมีโอกาสเป็นหัวใจรูมาติกไหม ตัดออกแล้วจะไม่เป็นหัวใจรูมาติกใช่ไหม
5. การตัดทอนซิลออก มีข้อดีข้อเสียอย่างไรบ้าง ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเท่าไร ระยะเวลาที่แผลหายสนิทกี่วัน
6. เคยมีคนบอกว่า ทอนซิลทำลายเชื้อโรคแค่อายุ 6 ปี หลังจากนั้นไม่มีประโยชน์เป็นจริงอย่างไร
7. ตัดทอนซิลออกแล้ว จะเป็นโรคเจ็บคออีกใช่ไหม
8. ทำไมบางคนเจ็บคอแต่ไม่มีหนองที่ทอนซิล และหนองนี้เกิดจากเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส
9. เมื่อไรควรตัดทอนซิลออก กรณีของผมควรตัดหรือไม่
10. วิธีป้องกันไซนัสอักเสบทำอย่างไร
11. อะไรบ้างที่ทำหน้าที่ทำลายเชื้อหวัด
สิทธิชัย/ลำปาง

ตอบ
1. คำตอบของแพทย์ทางหู คอ จมูก ทั้งสองท่านนั้นถูกทั้งคู่ แต่คงไม่ได้อธิบายให้กระจ่างชัดเจน ลักษณะเม็ดคล้ายหนองสีขาวติดที่ทอนซิลนั้นมีอยู่ 2 ชนิด

ก. ชนิดแรกติดที่ผิวทอนซิลนั้นเป็นหนองแผ่นติดอยู่จริงเวลาเกิดการอักเสบอย่างรุนแรงชนิดเฉียบพลันของต่อมทอนซิล คนไข้ชนิดนี้จะมีอาการเจ็บคอรุนแรงมาก กระทั่งน้ำลายยังไม่อยากกลืนเนื่องจากมันเจ็บ มีไข้สูง ปวดศีรษะและเมื่อยตามตัวร่วมด้วยได้ เมื่อได้รับการรักษาแล้วจะหายไปในที่สุดภายใน 7-14 วัน เท่านั้นเป็นส่วนใหญ่

ข. ชนิดที่สองมีเม็ดขาวๆฝังอยู่ในตัวทอนซิล และจะรวมตัวกันอยู่ในร่องอัดกันแน่นเป็นเม็ดขาวๆคล้ายข้าวสุก และหลุดยาก บางครั้งเมื่อหลุดออกมามันก็จะหายไป เมื่อสูดดูจะมีกลิ่นเหม็นเพราะมีบักเตรีในช่องปากร่วมอยู่ด้วย ชนิดนี้กินยาแก้อักเสบเท่าไรก็ไม่หาย ไปถ้ามันไม่หลุดออกเอง หรือให้แพทย์แคะหยิบออก พวกนี้ไม่มีอาการเจ็บเลย หรืออาจพบร่วมกับอาการเจ็บคอทั่วไปได้

ซึ่งการเจ็บคอนั้นอาจไม่ใช่ต่อมทอนซิลอักเสบ แต่เป็นการอักเสบของคอหอย ดังนั้นถ้าเป็นชนิดแรก เมื่อตัดต่อมทอนซิลออกอาการเจ็บก็จะหายไปไม่กลับมาเป็นอีก เพราะไม่มีต่อมทอนซิลให้เจ็บ แต่อาจจะเจ็บระคายคอจากคอหอยอักเสบได้ ส่วนชนิดที่สอง ตัดออกก็ไม่ช่วยให้หายเจ็บ เพราะเม็ดขาวๆนั้น ไม่ใช่ลักษณะของการอักเสบของต่อมทอนซิลที่แท้จริง

2. สาเหตุที่เจ็บคอบ่อยๆที่พบได้คือ
ก. จากเชื้อหวัดไวรัสระบาด
ข. จากเชื้อบักเตรี
ค. จากภูมิแพ้
ง. จากภูมิต้านทานต่ำ ซึ่งอาจจะเกิดจากมีโรคประจำตัวบางอย่าง หรือดื่มสุรามากเป็นประจำ
จ. ดื่มน้ำน้อย ดื่มไม่บ่อยพอ พูดมากใช้เสียงมาก ทำให้คอแห้ง ระคายคอได้
ฉ. สาเหตุอื่นๆ เช่น สารระคายเคือง เช่น ควันไอเสียรถ ควันบุหรี่ หรือไอของสารเคมีบางอย่างเป็นต้น

สาเหตุของคุณผมไม่แน่ใจนัก เพราะไม่เห็นตอนที่มีอาการ แต่น่าจะเป็นข้อ จ และ ค เสียมากกว่า เพราะที่เล่าไปให้ฟังนั้น มีเม็ดขาวคีบออกได้ ซึ่งเป็นของเสียที่ซ่อนอยู่ในร่องของต่อมทอนซิล และสามารถคีบออกได้โดยไม่เจ็บด้วย และอาการเจ็บก็ไม่เห็นเล่าว่ารุนแรงขนาดไหน ผมก็เดาว่าคงเป็นอาการระคายคอ เจ็บน้อย ไข้ก็ต่ำๆ กินข้าวน้ำได้ตามปกติ

3. ถ้าเป็นชนิดข้อ 1. ข. ยาอะไรก็กินไม่หายนอกจากแคะ คีบ ออก การกินยาปฏิชีวนะนานๆโดยไม่รู้สาเหตุที่แท้จริงเป็นอันตรายกับสุขภาพทั้งนั้น

4. ทอนซิลเป็นหนองชนิดติดเชื้อบักเตรีชนิด สเตรปโตคอกคัสเท่านั้นที่เป็นสาเหตุของโรคหัวใจรูมาติกได้ ตัดออกจะช่วยทำให้การรักษาโรคหัวใจรูมาติกได้ผลดีขึ้น ถ้ายังไม่เป็นโรคหัวใจก็จะช่วยป้องกันได้

5. การตัดต่อมทอนซิลออกมีทั้งข้อดีและเสียขึ้นอยู่กับข้อบ่งชี้ที่จะทำ เช่น ถ้าสงสัยเป็นโรคหัวใจรูมาติกหรือไตอักเสบที่เกิดจากเชื้อชนิดดังกล่าวนั้นก็เป็นข้อดี เป็นต้น แต่ถ้ามันโตโดยที่ไม่มีอาการอื่นๆหรือเจ็บระคายคอเล็กน้อย หรือเจ็บปีละ 2-3 หน ก็เป็นข้อเสียในการตัด เป็นต้น ค่าใช้จ่ายในโรงพยาบาลหลวงคงไม่เกิน 1,000-2,000 บาท แผลจะหายสนิทใน 10-14 วัน

6. ไม่เป็นความจริง

7. ไม่ใช่เพียงแต่ไม่เจ็บคอจากต่อมทอนซิลอักเสบเท่านั้น และอาจช่วยลดการอักเสบของหลอดคอหอยลงไปบ้าง แต่ยังเจ็บคอจากหลอดคอหอยอักเสบได้

8. อธิบายแล้วในข้อ 1

9. ตัดเมื่อมีข้อบ่งชี้ชัดเจนคล้ายข้อ 5 กรณีของคุณไม่จำเป็นต้องตัด

10. วิธีป้องกันไซนัสอักเสบ เมื่อท่านเป็นหวัดเมื่อไรให้รับรักษากับแพทย์อย่างถูกต้องตามที่แพทย์แนะนำ ถ้าท่านรักษาตนเอง ถ้า 3 วันไม่ดีขึ้นรีบปรึกษาแพทย์ใกล้ตัวท่านจะเป็นการป้องกันการอักเสบของไซนัส

11. ได้ ไม่มี
นพ.บุญชู กุลประดิษฐารมณ์