เลนส์ปรับแสง

ตามร้านแว่นตา พบว่ามีแว่นตาราคาถูกที่ติดสติกเกอร์ว่าป้องกันแสง UV ได้ ไม่ทราบว่าข้อเท็จจริงเป็นอย่างไร
ผู้ถาม พงศ์/พิษณุโลก
ผู้ตอบ พญ.สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
 

ถาม ผมมีความสงสัยอยากจะเรียนถามดังนี้
๑. ไม่ทราบว่าแสงยูวี (UV) มีผลต่อสายตาอย่างไร
๒. ผมเคยตัดแว่นตาสำหรับคนสายตาสั้น แล้วเลือกใช้เลนส์ ปรับแสง ซึ่งทางร้านบอกว่าสามารถปรับความเข้มแสงให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมกับสายตาเราได้ ซึ่งผมใช้ ดูแล้วรู้สึกว่าตาไม่พร่าเวลาออกกลางแจ้ง โดยเฉพาะเวลาแดดจ้ามากๆ แต่ก็ยังมีข้อสงสัยอยู่คือเมื่อเลนส์ปรับความเข้มแสงให้ลดลง จะไม่ทำให้ม่านตาของเราขยายขึ้นและต้องทำงานหนักมากขึ้นหรือครับ โดยเฉพาะถ้าใช้ไปนานๆ อาจจะมีผลเสียได้หรือเปล่า
๓. ผมเคยสังเกตดูตามร้านแว่นตาทั่วไป พบว่า มีแว่นตาราคาถูกที่ติดสติกเกอร์ว่าป้องกันแสงยูวีได้ มีทั้งเลนส์สีดำและเลนส์ใส แว่นตาเหล่านี้สามารถป้องกันแสงยูวีได้จริงหรือไม่ ถ้าป้องกันไม่ได้จริงๆ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจะเข้ามากำกับดูแลด้วย เพื่อสิทธิอันชอบธรรมของผู้บริโภค 

ตอบ ๑. แสงยูวี (UV) ที่ให้โทษอาจมาจากแสงอาทิตย์ หรือเป็นแสงยูวีจากตะเกียงปรอทในห้องทดลอง ตลอดจนในโรงงานอุตสาหกรรม โทษของแสงยูวีอาจแบ่งเป็น ๒ แบบ
 
๑.๑ เป็นโทษจากการได้รับแสงยูวีจำนวนมากอย่างเฉียบพลันในระยะสั้นๆซึ่งมักจะเกิดอาการ หลายๆชั่วโมงหลังโดนแสง ที่พบบ่อยในต่างประเทศ นักเล่นสกีจะเกิดอาการปวดตาอย่างฉับพลันหลังจากเลิกเล่นหลายชั่วโมง ที่เรียกกันว่าแสงสะท้อนจากหิมะ (snow blind-ness) ในบ้านเราที่พบบ่อย ได้แก่ ช่างเชื่อมโลหะ ทำการเชื่อมโลหะในเวลากลางวันโดยไม่สวมหน้ากากหรือแว่นป้องกันแสง ตกกลางคืน จะมีอาการปวดตาอย่างมาก ลืมตาไม่ขึ้น ทั้งนี้เป็นเพราะเกิดปฏิกิริยาบริเวณกระจกตาเป็นแผลเล็กๆ ข้างกระจกตาทั้ง ๒ ข้าง

๑.๒ เป็นโทษจากการได้รับแสงยูวีเป็นเวลานานๆ ค่อยๆสะสมไปเรื่อยๆ ที่เห็นได้ชัด ได้แก่
- ต้อลม ต้อเนื้อ ได้มีการพิสูจน์แน่ชัดแล้วว่า แสงยูวีเป็นเหตุอย่างหนึ่งที่ทำให้เกิดต้อลม และต้อเนื้อขึ้น ต้อลมมีลักษณะเป็นเนื้อปนสีเหลืองตรงรอยต่อระหว่างตาดำกับตาขาวบริเวณ ๙ และ ๓ นาฬิกา (โดยเปรียบเทียบตาดำเหมือนหน้าปัด นาฬิกา) มีอาการอักเสบเป็นครั้งคราวทำให้ระคายเคืองตา หากเป็นนานเข้าจะลามเข้าตาดำเป็นเนื้อแดงๆ แลบเข้าตาดำ ลักษณะเหมือนลิ้นหมา บางคนจึงเรียกว่า ต้อลิ้นหมา ซึ่งนอกจากจะก่อให้เกิดอาการระคายเคืองในตาแล้ว หากเป็นมากขึ้นจะทำให้ตามัวลงไปด้วย
 
- ความผิดปกติของกระจกตา มีลักษณะเป็นเนื้อเหลืองๆบางๆที่ชั้นผิวๆของกระจกตา

- ต้อกระจก ที่จริงต้อกระจกเกิดจากหลายสาเหตุ ที่สำคัญคือ ความชรา แต่ก็มีหลักฐานแน่ชัดว่า แสงแดดมีส่วนทำให้เกิดต้อกระจกได้ โดยพบโรคต้อกระจกในคนที่ทำงานกลางแจ้งมากกว่าคนทำงานในร่ม ในอายุเดียวกัน

- ความผิดปกติของจอประสาทตา คงจำกันได้ว่าครั้งที่มีสุริยคราส ผู้ใหญ่จะแนะนำว่า ห้ามจ้องดูพระอาทิตย์ จะทำให้ตาบอด ให้ดูเงาสุริยคราสในน้ำ หรือมองผ่านกระจกที่ลนควันดำ หรือมองผ่านฟิล์มดำ ผู้คนที่จ้องด้วยตาเปล่าจะพบความผิดปกติของจอตาส่วนกลาง ที่เรียกกันว่า solar retinopathy ซึ่งส่วนหนึ่งก็เพราะแสงยูวีนี่เอง

นอกจากนี้โรคจอตาเสื่อมชนิด หนึ่งที่เรียกว่า จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (Age related macular degeneration) มีข้อสันนิษฐานว่าแสงแดดทั้งยูวี และแสงที่สามารถเห็นด้วยตาเปล่าได้ (visible light) ที่แรงๆอาจเป็นต้นเหตุได้ กล่าวคือ ในคนอายุน้อยเมื่อแสงเหล่านี้ไปถูก จอประสาทตา จะมีกลไกในร่างกายซ่อมแซมส่วนที่ถูกทำลายไปได้เอง พออายุมากเข้ากลไกนี้เสียไปจึงทำให้เกิดการเสื่อมขึ้น ได้มีการทดลองในลิงให้โดนแสงอาทิตย์มากๆ พบว่าจอประสาทตาเสื่อมเหมือนจอประสาทตาของคนที่เป็นโรคนี้ อีกทั้งมีรายงานพบว่าผู้ที่ถูกแสงจ้ามากๆ จะเป็นโรคนี้ได้มากกว่าคนทั่วไป

๒. เข้าใจว่า คุณคงหมายถึง photochromic lens เป็นเลนส์ที่เมื่อถูกแสงจะเปลี่ยนเป็นสีเข้มและเมื่ออยู่ในที่มืดจะมีสีจางลง ทั้งนี้เพราะมีอณูสาร silver halide อยู่ในเนื้อเลนส์ซึ่งจะสลายกลายเป็นเงินและ halogen เมื่อถูกแดด ทำให้เลนส์เปลี่ยนสีเข้ม เมื่อกลับไปอยู่ในที่มืด เงินและ halogen จะจับกันเป็น silver halide ทำให้เลนส์มีสีจางลง โดยทั่วไปสีจะเข้มเมื่อถูกแดดได้เร็วกว่าจางลงเมื่ออยู่ในที่ร่ม ส่วนจะเข้มมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับชนิดของ photochromic lens เท่าที่ทราบมี photogrey, photosun, photogrown (photosun จะเข้มที่สุดเมื่อถูกแดด เหมาะสำหรับเป็นแว่นกันแดด ส่วน photogrey และ photogrown เข้มน้อยกว่าไม่เหมาะที่จะเป็นแว่นกันแดด) ข้อสงสัยคุณที่ว่า ถ้าแว่นสีเข้ม ทำให้ม่านตาขยายจะทำให้ม่านตาทำงานหนักมากขึ้นคงไม่เป็นเช่นนั้น เพราะในภาวะปกติม่านตาของเราไม่อยู่นิ่ง แต่จะปรับตัวตามขนาดของความสว่างของแสงรอบตัวอยู่ตลอดเวลาอยู่แล้วโดยเราไม่รู้สึกอะไร แต่เป็นที่ถกเถียงกันว่าถ้าเราใช้แว่นตาสีเข้ม แต่ไม่มีคุณสมบัติพิเศษในการ ตัดแสงยูวี แว่นสีเข้มทำให้ม่านตาขยายมาก แสงยูวีจะเข้าไปทำลายส่วนต่างๆภายในดวงตาได้มากขึ้น ในความเป็นจริงแว่นตาสีเข้มทั่วๆไป น่าจะตัดทั้งยูวีส่วนหนึ่งและแสงที่เห็นด้วยตาลงไปด้วย แม้ว่าจะตัดแสงยูวีได้ไม่เท่าเลนส์ที่มีคุณสมบัติพิเศษในการตัดยูวี และม่านตาที่ขยายอาจทำให้แสงทุกส่วนเข้าตามากกว่าม่านตาที่หด จึงแนะนำว่า การใช้แว่นที่มีคุณสมบัติตัดแสงยูวีได้มากและแว่นสีเข้มจะดีกว่าใช้แว่นสีเข้มที่ไม่มีคุณสมบัติพิเศษในการตัดแสงยูวีเป็นแว่นกันแดด

๓. การที่จะบอกว่าแว่นอันไหน ป้องกันแสงยูวีได้ คงต้องเข้าเครื่องตรวจถึงจะบอกได้ ได้มีผู้ทดลอง นำแว่นกันแดดที่ขายในประเทศสหรัฐอเมริกาทั้งที่ราคาถูกและแพง ปรากฏว่าคุณสมบัติในการกรองแสงยูวีไม่ได้แปรตามราคาเสมอไป แว่นที่ราคาแพงอาจกันแสงยูวีได้น้อย แต่มีราคาแพงตามยี่ห้อ ตามความนิยม ตามแฟชั่น รูปแบบของกรอบ ตลอดจนสารที่ใช้ทำกรอบด้วยก็ได้ จริงของคุณที่ว่าแว่นตาที่ติดสติกเกอร์ว่าป้องกันแสงยูวีได้ น่าจะมีผู้มาตรวจเช็คว่าเป็นจริงหรือไม่ เพื่อคุ้มครองผู้บริโภค แต่คงจะยุ่งถ้าจะต้องตามตรวจแว่นกันแดดที่มีขายในท้องตลาด อาจจะทำเป็นเครื่องหมายที่แสดงว่าผ่านการตรวจแล้วว่าป้องกันแสงยูวีเช่นเดียวกับอาหารหรือยาที่มีเครื่องหมายกำกับว่าปลอดภัยในภายภาคหน้า ถ้าเรามีบุคลากรเพียงพอ