เด็กวัยขวบครึ่งถึงสองขวบ

เด็กวัยขวบครึ่งถึงสองขวบ

276. สภาพแวดล้อมสร้างสถานที่เล่นให้เด็กกันเถอะ

เมื่อเด็กอายุเกินขวบครึ่ง เด็กจะเดินได้เร็วขึ้นและใช้มือได้เก่งขึ้นมาก แต่คุณพ่อคุณแม่ไม่จำเป็นต้องซื้อของเล่นอะไรให้เพิ่มเติมเป็นพิเศษสำหรับวัยนี้ เด็กเล่นของเล่นที่มีอยู่แล้วได้ แต่จะเล่นโลดโผนรุนแรงขึ้น เมื่อเด็กเคลื่อนไหวมากกว่าเดิมสถานที่เล่นของเด็กควรจะกว้างขึ้นด้วย เพราะฉะนั้นการหาสถานที่เล่นกว้างๆ ให้เด็กจึงจำเป็นกว่าการหาของเล่นใหม่ให้เด็กเสียอีก

เด็กชอบเล่นทรายและเล่นนานขึ้นด้วย ถ้าเราให้สีเทียนและกระดาษแผ่นใหญ่ แกก็จะขลุกอยู่กับการวาดภาพได้นานกว่าเมื่อก่อน การเล่นต่อแท่งไม้ก็เช่นเดียวกัน เด็กเล่นได้นานขึ้นและมีสมาธิมากขึ้น

เด็กที่ชอบเคลื่อนไหวนั้น เวลาเห็นเด็กอื่นเล่นจักรยานสามล้อ แกจะมองดูด้วยความอยากได้ คุณพ่อคุณแม่ซื้อให้ลูกเล่นได้ เมื่ออายุใกล้ 2 ขวบ เวลาอากาศร้อน เด็กชอบเล่นน้ำมาก ถ้าลูกเล่นน้ำกลางแจ้ง ควรสวมหมวกกันแดดให้ด้วย

เมื่อเด็กแข็งแรงขึ้น พลังทำลายของแกก็มากขึ้นเป็นเงาตามตัว ควรตรวจดูของเล่นอยู่เสมอ เพราะของเล่นที่แตกหักอาจบาดมือหรือทิ่มตาของเด็กได้ โดยเฉพาะของเล่นที่ทำจากสังกะสีและแผ่นเหล็ก ควรระวังที่สุด

ระวังอย่าให้เด็กติดนิสัยฉีกหนังสือ ถ้าเห็นเด็กฉีกหนังสือครั้งแรก คุณจะต้องดุ ไม่ว่าหนังสือเล่มนั้นจะเก่าแล้วและเป็นเล่มที่คุณกำลังจะโละทิ้งก็ตาม เพราะเด็กไม่สามารถแยกแยะได้ว่า หนังสือเล่มไหนเป็นหนังสือเก่าฉีกได้ เล่มไหนใหม่ฉีกไม่ได้ การตักเตือนลูกครั้งแรกเป็นสิ่งสำคัญที่สุด และเวลาซื้อหนังสือภาพให้ลูก ควรซื้อหนังสือที่กระดาษหนา และแข็งแรงจะดีกว่า

ที่จริงเด็กวัยนี้ควรออกกำลังกายมากๆ เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง การหัดกายบริหารกับแม่เป็นสิ่งที่ดี แต่เด็กมักจะวิ่งหนี เพราะไม่สนุก เด็กชอบเล่นแรงๆ กับพ่อมากกว่า วันหยุดหรือวันไหนมีเวลาว่าง คุณพ่อควรเล่นกับลูกในบริเวณกว้างๆ ส่วนคุณแม่นั้น อย่างน้อยควรพาลูกไปเดินเที่ยวเล่นนอกบ้านทุกวัน การได้ออกนอกบ้านเป็นความสุขของเด็กเล็กซึ่งขลุกอยู่แต่ในบ้านทั้งวัน

277. ป้องกันอุบัติเหตุ

เมื่อเด็กโตขึ้น อุบัติเหตุของเด็กย่อมรุนแรงมากขึ้นด้วย คุณแม่บางคนลืมปิดประตูบ้าน ลูกออกไปนอกบ้านเองในระหว่างที่คุณแม่เผลอ และไปเดินหลงอยู่บนถนน บางคนถึงกับถูกรถชนบาดเจ็บ บางคนที่บ้านอยู่ใกล้แม่น้ำก็ตกน้ำ บางคนตกท่อตกคูเสียชีวิต เพราะคุณแม่ลืมใส่กลอนประตูบ้านเพียงชั่วขณะเดียวเท่านั้น

เด็กวัยนี้สามารถปืนขึ้นกล่องหรือปีนเก้าอี้ได้แล้ว เพราะฉะนั้นลูกกรงไม่สามารถกั้นเด็กได้อีกต่อไป มีเด็กหลายคนปีนกล่องซึ่งวางอยู่ที่ระเบียงบ้าน และชะโงกตัวข้ามลูกกรงจนพลัดตกลงมาจากชั้นบน

เด็กอายุเกือบ 2 ขวบ วิ่งได้เร็วมากพอสมควร หากล้มหัวฟาด ขณะกำลังวิ่งจะฟาดค่อนข้างแรง เพราะฉะนั้นเวลาเด็กล้มศีรษะฟาดกับของแข็ง ถ้าเป็นศีรษะด้านหลังอาจกระทบกระเทือนสมอง หรือมีเลือดคั่งอยู่ในกะโหลกศีรษะก็เป็นได้ เวลาเด็กล้มศีรษะฟาดอย่างแรง คุณพ่อคุณแม่ต้องตรวจดูเสมอว่าหัวกระแทกที่จุดไหนและบวมโนอย่างไร

เมื่ออายุต่ำกว่าขวบ เวลาเด็กล้มศีรษะฟาด หากร้องจ้าทันทีมักไม่มีอันตราย แต่ข้อสังเกตนี้ใช้ไม่ได้เสียแล้วกับเด็กอายุเกินขวบครึ่งซึ่งศีรษะฟาดทางด้านหลัง แม้ว่าเด็กจะร้องทันทีที่หัวฟาดและเมื่อหยุดร้องก็ร่าเริงเล่นสนุกเหมือนเดิม หากเป็นกรณีที่หัวฟาดค่อนข้างแรง คุณพ่อคุณแม่ควรเฝ้าสังเกตอาการของลูกประมาณหนึ่งสัปดาห์ ถ้าเด็กเกิดอาเจียน ชัก หรือแขนขาชาแข็งขึ้นมา ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลที่มีแผนกศัลยกรรมสมอง ถ้าหน้าของเด็กซีดขาว รูม่านตาซ้ายขวาโตไม่เท่ากัน อาจมีอาการเลือดคั่งในกะโหลกศีรษะ ต้องผ่าตัดเอาเลือดที่คั่งออก

เวลาเด็กตกจากที่สูงหรือถูกรถชนและหมดสติไปเลย ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลทันที ในกรณีที่เด็กตกจากที่สูงแต่ไม่รู้ว่าศีรษะบริเวณไหนที่ฟาดพื้น แม้ว่าเด็กจะร้องไห้สักพักเดียวก็เล่นอย่างร่าเริงเหมือนเดิมก็ตาม ต้องคอยระวังสังเกตอาการอยู่เสมอ หากตกจากที่สูงเกิน 2 เมตร ควรพาไปหาหมองดอาบน้ำสัก 1-2 วัน และพยายามให้อยู่เงียบๆ ที่บ้าน ถ้าผ่าน 1 สัปดาห์ไปโดยไม่มีอาการผิดปกติอะไรก็วางใจได้

อย่างไรก็ตาม การตกจากที่สูงประมาณ 1 เมตรในบ้าน ซึ่งเด็กมักจะตกกันแทบทุกวันนั้นกล่าวได้ว่าคงไม่มีอาการถึงขนาดเลือดคั่งในสมอง

อุบัติเหตุซึ่งเกิดจากการที่เด็กเลียนแบบผู้ใหญ่ก็มีบ่อยๆ เช่น กินยานอนหลับของคุณพ่อบ้างเอามีดโกนเฉือนหน้าตนเองบ้าง ใช้กรรไกรตัดนิ้วตัวเองบ้าง หรือเอาอย่างช่างไม้คาบตะปูไว้ที่ปากแล้วกลืนลงท้องไป ฯลฯ ไม่ควรแสดงมายากลกินของแปลกๆ ให้เด็กเล็กๆ ดู

เด็กบางคนเปิดขวดยาน้ำกินเข้าไปรวดเดียวทั้งขวดก็มี อย่าเอาน้ำมันก๊าดหรือน้ำมันเบนซินใส่ขวดน้ำอัดลมหรือน้ำผลไม้วางไว้เป็นอันขาด

เวลาพาเด็กออกนอกบ้านท่ามกลางแดด ควรสวมหมวกให้เด็กเสมอ เวลาเดินไปตามข้างถนนซึ่งมีรถแล่นผ่าน คุณแม่ต้องจูงมือลูกและให้ลูกเดินด้านในเสมอ

อุบัติเหตุในครัวมีมาก ถ้าเป็นไปได้ไม่ควรให้เด็กเข้าครัว บ้านที่ใช้เตาแก๊ส ไม่ควรใช้เตาซึ่งมีท่อยางยาวลงมาข้างล่าง ลูกดึงท่อยางนั้น ทำให้หม้อตุ๋นพลิกลงมาครอบหัวเด็กน้ำเดือดลวกเด็กทั้งศีรษะและใบหน้า อาการสาหัส ท่อยางของเตาแก๊สต้องสั้น และอยู่ในระดับที่เด็กเอื้อมดังไม่ถึง

278. คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก โปลิโอ

เด็กทารกเคยฮีดวัคซีน DPT (คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก) และกินวัคซีนโปลิโอมาแล้ว 3 ครั้ง เมื่อช่วงอายุ 2-3 เดือน, 4-5 เดือน และ 6-7 เดือน ซึ่งทำให้ภูมิต้านทานโรคเหล่านี้ในร่างกาย แม้จะได้รับเชื้อก็จะเกิดอาการไม่มาก อย่างไรก็ตาม ภูมิต้านทานจะค่อยๆ ลดลง เราจึงต้องฉีดกระตุ้นเมื่อเด็กอายุได้หนึ่งขวบครึ่ง ซึ่งจะช่วยให้ภูมิต้านทานกลับสูงขึ้นเหมือนเดิม

คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรละเลยในเรื่องนี้ สำหรับในประเทศญี่ปุ่นเมื่อเด็กถึงวัยนี้ จะมีใบเตือนมาจากสำนักงานสาธารณสุขให้ไปรับการฉีดวัคซีนกระตุ้น แต่พ่อแม่ไทยเราต้องคอยเตือนตัวเอง อย่าลืมวันที่หมอนัดให้พอลูกไปฉีดวัคซีนครั้งต่อไป โรคอะไรที่ป้องกันได้ควรป้องกันเอาไว้ เพราะเพียงแค่ไข้หวัดที่มาเยือนลูกเล็กๆ ปีละหลายหน พ่อแม่ก็เหนื่อยและกังวลมากพอแล้ว

สำหรับเด็กที่มีไข้สูงและมีอาการชักหลังฉีดวัคซีน คุณแม่คงกลัว ไม่ค่อยอยากพาไปฉีด แต่การฉีดวัคซีนกระตุ้นนี้ ปริมาณวัคซีนน้อยกว่าเก่าเด็กมักไม่มีไข้สูงเหมือนฉีดครั้งแรก ถ้าคุณแม่กลัวมาก ก่อนฉีดควรบอกให้คุณหมอทราบด้วยว่า ฉีดแล้วเด็กเคยชัก ส่วนในกรณีที่เด็กเกิดเป็นหวัดหรือท้องเสียในวันนัดฉีดวัคซีน ควรเลื่อนไปฉีดหลังจากที่เด็กหายดีแล้ว

หากเด็กเป็นไข้ตัวร้อนหลังฉีด ขอให้สังเกตดูที่บริเวณฉีดยา ถ้าบวมแดง แสดงว่าอาการไข้ คือ ผลข้างเคียง และส่วนใหญ่ไข้จะหายภายในไม่กี่ชั่วโมง ระหว่างนั้นให้เด็กนอนหมอนน้ำแข็ง และให้ดื่มน้ำอย่างพอเพียง เมื่อบริเวณที่บวมรวบรอยฉีดยายุบลง อาการไข้ก็จะลดลงด้วย

279. วัคซีน M-M-R

วัคซีน M-M-R

วัคซีน M-M-R  คือ วัคซีนรวมที่ใช้ฉีดป้องกันโรคหัด (Measles) โรคคางทูม (Mums) และโรคหัดเยอรมัน (Rubella)

โรคหัดเกิดจากเชื้อไวรัสและติดต่อง่าย มักเป็นกับเด็กเล็กอายุ 6 เดือนถึง 8 ขวบ มีอาการระยะเริ่มแรกคล้ายเป็นหวัด คือ มีไข้สูง คอเจ็บ ตาแดง และเมื่อครบ 4 วัน จะมีผื่นขึ้นตามตัว เริ่มจากใบหน้า ผื่นนี้ยุบไปใน 7-10 วัน หากไม่มีโรคแทรกจะหายไป 2-3 อาทิตย์ แต่ถ้ามีโรคแทรกจะเป็นอันตรายมาก เช่น ปอดบวม ตาบอด เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ฯลฯ เพราะฉะนั้นควรฉีดวัคซีนป้องกันเอาไว้

การฉีดวัคซีนป้องกันโรคหัด มักฉีดรวมกับวัคซีนป้องกันโรคคางทูมและโรคหัดเยอรมัน กำหนดเวลาฉีดนั้นแล้วแต่แพทย์เห็นควร บางท่านนัดฉีดตอน 1 ขวบ บางท่านก็นัด 15 เดือน หรือขวบครึ่ง

โรคคางทูม เป็นกับเด็กตั้งแต่อายุ 5 เดือนถึง 15 ปี และผู้ใหญ่ก็เป็นได้ แต่ถ้าเป็นในวัยเด็กอ่อนมักไม่ค่อยปรากฏอาการ โรคนี้ติดต่อกันได้ง่ายทางการสัมผัส มีอาการไข้ ปวดหัว ปวดหู ปวดคาง โรคแทรกซ้อนที่สำคัญคือเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบ ต่อมอัณฑะอักเสบ ซึ่งบางรายอาจถึงกับเป็นหมัน

โรคหัดเยอรมันเป็นโรคที่ไม่ร้ายแรงนัก แต่มีปัญหาสำหรับผู้หญิงซึ่งถ้าเป็นหัดเยอรมันขณะตั้งครรภ์อ่อนๆ มีโอกาสที่จะคลอดบุตรพิการถึง 20-25% และมีโอกาสแท้งง่ายด้วย เด็กที่เกิดมาอาจจะตาบอด เป็นโรคหัวใจ ปัญญาอ่อน ฯลฯ เด็กผู้หญิงควรฉีดวัคซีนป้องกันเอาไว้เสียเลย

280. ภูมิอากาศ

ฤดูร้อน ถ้าให้เด็กเล่นน้ำในสระว่ายน้ำพลาสติก ต้องใส่น้ำในระดับไม่เกิน 10 ซม. หากน้ำสูงเกินกว่า 20 ซม. เวลาเด็กหกล้มอาจเกิดอันตรายขึ้นได้ เด็กเล็กๆ ชอบไปเที่ยวกับครอบครัว ถ้าพาไปเที่ยวทะเล ต้องระวังแดดจัด อย่าให้เล่นกลางแดดนานนัก เพราะเด็กจะเป็นไข้

ฤดูฝน เด็กชอบเล่นน้ำฝนที่สุด คุณพ่อคุณแม่คงจำได้ถ้าเคยมีประสบการณ์ในวัยเด็ก แต่คุณแม่จะยอมให้เด็กเล่นหรือไม่ ก็แล้วแต่สภาพร่างกายของเด็กและสภาวะอาการในขณะนั้น ผู้ใหญ่ไม่ชอบให้เด็กเล่นน้ำฝนเพราะกลัวเด็กจะเป็นหวัด ซึ่งก็เป็นความจริงสำหรับเด็กที่ไม่ค่อยแข็งแรง เพราะฉะนั้นจึงขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของคุณแม่

ฤดูหนาว สำหรับเด็กที่อยู่ในเขตอากาศหนาวไม่ควรเริ่มฝึกนั่งกระโถนหรือฝึกสวมเสื้อถอดเสื้อในช่วงนี้ รอให้อากาศอบอุ่นขึ้นเสียก่อนจะฝึกง่ายกว่า