คุณหน่อย : แม้ป่วยเป็นโรคไตวายเรื้อรังก็ยังมีพลังทำงาน

"ฉันและสามี เดินทางไปกราบหลวงพ่อคำเขียน สุวณฺโณ วัดภูเขาทอง ตำบลท่ามะไฟหวาน อำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ ท่านมีเมตตามาก ท่านว่า เป็นโรคไตรึ เรื่องไตเรื่องเล็ก ใจซิเรื่องใหญ่..."

นี่คือข้อความตอนหนึ่งในหนังสือชื่อ "ช่วยหน่อยเปลี่ยนไต : บันทึกเหนือทุกข์เหนือสุข" ซึ่งเป็นบันทึกเรื่องราวการเอาชนะโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ของหญิงแกร่งผู้อุทิศตนเพื่อการอนุรักษ์ป่าและธรรมชาติ ที่ชื่อว่า "อาริยา โมราษฎร์" หรือ "คุณหน่อย"Ž

ผมได้พบคุณหน่อยและคู่ชีวิตร่วมอุดมการณ์ (คุณเข็มทอง โมราษฎร์ หรือคุณจืด) ซึ่งเป็นผู้นำกิจกรรมค่าย "การเรียนรู้ธรรมชาติเพื่อเข้าใจคุณค่าของชีวิต" ของนักศึกษาแพทย์ที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เมื่อกลางเดือนธันวาคมที่ผ่านมาดังที่เคยเล่าไว้ในฉบับที่แล้ว

ก่อนได้พบคุณหน่อยเพียงไม่กี่ชั่วโมง ผมได้รับมอบหนังสือเล่มนี้จาก คุณหมอศิรดา ภูริวัฒนพงศ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี เพื่อนสนิทของคุณหน่อยเป็นของขวัญปีใหม่

เมื่อได้ของขวัญน่าสนใจยิ่งชิ้นนี้ ผมก็พลิกอ่านดูทันที ได้มองเห็นภาพชีวิตของคุณหน่อย ที่มีจิตใจมุ่งมั่นทำงานเพื่ออนุรักษ์ธรรมชาติ มาตั้งแต่สมัยเป็นนักศึกษาที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ จนเมื่อจบแล้วก็ทำงานด้านนี้อย่างต่อเนื่อง โดยร่วมกับคุณจืด (ผู้จบด้านจิตรกรรม เป็นนักวาดภาพ นักถ่ายภาพ นักเล่าเรื่อง นักจัดกิจกรรมค่าย) จัดตั้งโรงเรียนเด็กรักป่าที่จังหวัดสุรินทร์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 ซึ่งต่อมาได้ขยายเป็น "ศูนย์ศิลปะธรรมชาติเด็กรักป่า" นำเด็กๆ เดินป่าเรียนรู้ธรรมชาติ ฝึกวาดภาพ บันทึกในสมุดบันทึก ปลูกฝังจิตสำนึกแห่งการรักป่า ต่อมาได้ขยายกลุ่มเป้าหมายให้ทุกกลุ่มวัยและอาชีพที่สนใจในกิจกรรมเดินป่าเรียนรู้ธรรมชาติ รวมทั้งชาวต่างประเทศ (เช่น ญี่ปุ่น ฮ่องกง และสิงคโปร์)

อยู่ๆ ในปี พ.ศ.2542 คุณหน่อย (ในวัย 35 ปี) ก็ล้มป่วยด้วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายโดยไม่ทราบสาเหตุ นอกจากทุกข์ทรมานจากอาการเจ็บป่วยแล้ว คุณหน่อยเขียนว่า "กลางปี 2542 ฉันอยู่ในภาวะหมดหวัง หมดกำลังใจในชีวิตการงาน อนาคตเหมือนกำลังเดินไปสู่วาระสุดท้ายของตนเอง" ช่วงนี้เองที่คุณหน่อยได้เดินทางไปเพิ่มพลังใจด้วยการฝึกปฏิบัติธรรมที่วัดภูเขาทอง

หลังจากรับการรักษาด้วยการฟอกไตด้วยเครื่องไตเทียมสัปดาห์ละ 2 วันตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 และรับการผ่าตัดปลูกถ่ายไต ในปี พ.ศ.2546 สุขภาพของคุณหน่อยก็ค่อยๆ แข็งแรงขึ้น สามารถทำกิจกรรมเพื่อสังคมได้เป็นปกติ จนได้รับรางวัลด้านรักษาสิ่งแวดล้อมจากหลายหน่วยงาน

ภาพประทับใจจากการอ่านบันทึกของคุณหน่อย ทำให้รู้สึกชื่นชมยินดีที่ได้พบและพูดคุยกับคุณหน่อยในช่วงต่อมา คุณหน่อยดูแข็งแรงคล่องแคล่ว ยิ้มง่าย อารมณ์ดี เธอเล่าให้ฟังว่าเพิ่งกลับจากการประชุมร่วมกับแพทย์และทีมงานโรงพยาบาลจังหวัดสุรินทร์ ผู้ให้การดูแลคุณหน่อยตลอดมา ทางโรงพยาบาลกำลังเตรียมจัดกลุ่มมิตรภาพบำบัดสำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง จึงชวนให้คุณหน่อยมาร่วมเป็นแกนนำในกิจกรรมนี้

ทั้งคุณหน่อยและคุณจืด (คู่ชีวิตผู้ดูแลให้กำลังใจคุณหน่อยอย่างอบอุ่นมาตลอด) ยังเล่าให้ฟังว่าหลังผ่าตัดปลูกถ่ายไต คุณหน่อยยังเข้าๆ ออกๆ โรงพยาบาลอีกหลายครั้ง ครั้งหลังสุดเมื่อต้นปี พ.ศ.2551 เข้ารับการรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลเป็นแรมเดือน ด้วยภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาโรคไต ได้แก่ การเกิดถุงหนองที่ไตและกระดูกเข่าแตกร้าว เพราะภาวะกระดูกพรุนอันเกิดจากยา ขณะนอนพักอยู่ในโรงพยาบาล คุณหน่อยฆ่าเวลาให้เพลิดเพลินด้วยการวาดภาพ รวมทั้งสิ้น 70 ภาพ และได้จัดพิมพ์เป็นเล่มออกมาเผยแพร่

คุณจืดเล่าว่า "ศูนย์ศึกษาศิลปะธรรมชาติเด็กรักป่า" ที่เขาและคุณหน่อยจัดตั้งขึ้นมานั้นในช่วงหลังยังได้จัดกิจกรรมร่วมกับทางโรงพยาบาลในจังหวัดสุรินทร์ เช่น นำเด็กพิการทางสมอง (เช่น โรคดาวน์ซินโดรม) มาปีนเถาวัลย์ โหนต้นไม้ที่ศูนย์ฯ ของเขา ช่วยพัฒนาทักษะการใช้มือและการเคลื่อนไหว

เมื่อไม่นานมานี้ ทางศูนย์ได้นำผู้ติดเชื้อเอชไอวีจำนวน 20 คน มาฝึกถ่ายภาพ แล้วมอบหมายให้ทุกคนนำกล้องกลับไปบ้านถ่ายภาพกิจกรรมในชุมชน เป็นกลอุบายให้ผู้ป่วยกล้าออกสู่สังคม และสร้างความภูมิใจในตนด้วยการนำภาพถ่ายมาแสดงในงานวันเอดส์โลกของจังหวัด

ท่านที่สนใจหนังสือชื่อ "ช่วยหน่อยเปลี่ยนไต : บันทึกเหนือทุกข์เหนือสุข" หรือกิจกรรมของ "ศูนย์ศึกษาศิลปะธรรมชาติเด็กรักป่า" สามารถติดต่อไปที่คุณอาริยา โมราษฎร์ ตู้ ป.ณ. 123 อ.เมือง จ.สุรินทร์ 32000