คนอ้วนและคนท้อง... ต้องระวังโรคผิวหนัง

คนอ้วนหรือคนที่มีน้ำหนักมาก และคนท้อง ใช่ว่าจะไม่ประสบปัญหาเรื่องของผิวหนัง

คนอ้วนกับโรคผิวหนัง
มีรายงานการศึกษาที่ทำใน 63 ประเทศทั่วโลก พบว่าชายมากกว่าร้อยละ 60 และหญิงมากกว่าร้อยละ 50 เป็นโรคอ้วนหรือมีน้ำหนักเกิน

ส่วนประเทศไทยนั้น กระทรวงสาธารณสุขรายงานว่า คนไทยอายุ 20-29 ปี มีภาวะโรคอ้วนเพิ่มจากร้อยละ 2.9 เป็นร้อยละ 21.7 หรือประมาณ 7.5 เท่า ซึ่งน่าเป็นห่วงเพราะคนอ้วนเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลายอย่าง เช่น โรคเบาหวาน ความดันเลือดสูง หลอดเลือดสมอง และหัวใจตีบตัน


นอกจากโรคที่กล่าวมาแล้ว คนอ้วนยังมีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคผิวหนังสูงขึ้น กล่าวคือ คนอ้วนอาจเป็นโรคสะเก็ดเงิน เห็นเป็นผื่นแดงนูนมีสะเก็ดสีเงิน มักเป็นตามข้อศอก หัวเข่า แนวไรผม พบว่าหากลดน้ำหนักลงอาการของโรคสะเก็ดเงินมักดีขึ้น (ภาพที่ 1 โรคสะเก็ดเงิน )

ผิวเป็นผื่นดำ (ภาพที่ 2 ผิวเป็นผื่นดำที่ต้นคอ) ภาวะผื่นดำนี้สัมพันธ์กับโรคอ้วนและโรค เบาหวานอย่างชัดเจน เกิดเนื่องจากการมีอินซูลินในเลือดสูงกระตุ้นให้เซลล์ผิวหนังหนาตัวขึ้น จึงเห็นเป็นปื้นหนาดำที่ต้นคอ รักแร้ ใต้ราวนม พบภาวะนี้ได้ในผู้ป่วยโรคอ้วนสูงถึงร้อยละ 74 ในบางครั้งภาวะนี้อาจเป็นอาการแสดงอย่างหนึ่งของการเป็นมะเร็งของอวัยวะภายใน มีติ่งเนื้อ พบบ่อยที่คอ รักแร้ การเกิดติ่งเนื้อนี้สัมพันธ์กับโรคเบาหวานและโรคอ้วน

ที่น่าสนใจโรคอ้วนยังทำให้เกิดก้อนเนื้องอกของไขมัน (lipoma) ที่ตามลำตัวและแขนขา โดยมีอาการปวดที่ก้อนไขมันเหล่านี้ด้วย โรคนี้มีชื่อเฉพาะว่า Dercum's disease (adiposis dolorosa)

โรคติดเชื้อ เนื่องจากคนอ้วนมักเกิดความอับชื้นของบริเวณซอกพับง่าย จึงทำให้พบโรคเชื้อราโดยเฉพาะบริเวณซอกพับ เช่น ขาหนีบ ที่ชาวบ้านเรียกว่า สังคัง เห็นเป็นผื่นแดงมีขุยและมักมีขอบนูน
ติดเชื้อยีสต์ เช่น ที่ขาหนีบและใต้ราวนม (ภาพที่ 3 ผิวติดเชื้อยีสต์ใต้ราวนม) เห็นเป็นผื่นแดง มักมีจุดเล็กๆ กระจายอยู่รอบผื่น และติดเชื้อแบคทีเรีย เช่น ที่ขาหนีบ รักแร้ โดยเห็นเป็นผื่นแดง

คนอ้วนยังพบโรคสิวอักเสบเรื้อรังที่รักแร้ (hidradenitis) ความอ้วนยังจัดเป็นปัญหาความงามที่สำคัญ ทำให้ไม่ได้สัดส่วนใส่เสื้อผ้าหรือแต่งหน้าแล้วดูไม่สวย

นอกจากนั้นโรคอ้วนยังมีผลเสียต่อความงามและบุคลิกภาพอย่างอื่นอีก คือทำให้เกิดผิวแตกลาย พบบ่อยในคนที่อ้วนมากหรือในเด็กวัยรุ่นที่โตเร็ว เห็นเป็นรอยแตกเป็นเส้น เริ่มแรกเป็นสีชมพูแล้วต่อมาจะเปลี่ยนเป็นสีขาว มักพบรอยแตกลายที่ท้อง หลัง สะโพก ต้นแขน ต้นขา

พบว่าคนอ้วนอาจมีขนดก ฝ่าเท้าด้านหนา ตุ่มขนคุด (keratosis pilaris) เห็นเป็นตุ่มเล็กๆ ที่ตามต้นแขนต้นขา ทำให้ผิวดูไม่เรียบเนียน และคนอ้วนยังเกิดกลิ่นตัวได้ง่าย

ส่วนภาวะผิวเปลือกส้ม (cellulite) ที่พบเป็นก้อนไขมันตะปุ่มตะป่ำที่ต้นขา ท้อง และสะโพกนั้น พบว่าถ้าควบคุมอาหารและควบคุมไม่ให้อ้วนมากขึ้น โดยหลีกเลี่ยงอาหารพวกแป้ง ไขมัน ของหวาน อาหารรสเค็ม กาแฟ แอลกอฮอล์ และควรกินพืชผักผลไม้ให้มากขึ้น ร่วมกับการออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะทำให้ภาวะผิวเปลือกส้มดีขึ้น

คนท้องกับโรคผิวหนัง
ส่วนปัญหาผิวพรรณในสตรีตั้งครรภ์นั้น บางอย่างคล้ายกับปัญหาที่พบในคนอ้วน แต่บางอย่างก็มีลักษณะเฉพาะตัว

                                                    

ปัญหาผิวหนังของสตรีตั้งครรภ์ที่พบบ่อยคือ ผิวหนังมักมีสีเข้มขึ้น มักพบผิวเข้มนี้ที่รอบหัวนม รักแร้ เส้นกลางท้อง และอวัยวะเพศ

ผู้ที่เป็นกระเป็นไฝอยู่แล้ว พบว่ากระและไฝมีสีคล้ำขึ้นได้ อาจพบไฝแดงเห็นเป็นจุดแดงตรงกลางและมีแขนงแยกออกไปคล้ายแมงมุม (ภาพที่ 4 ไฝแดงคล้ายแมงมุมในสตรีตั้งครรภ์)

          

อาจพบอาการฝ่ามือแดง เหงือกบวมแดง ติ่งเนื้อ เช่น ตามซอกคอ รักแร้ เล็บผิดปกติ คือมีร่องตามแนวขวาง เล็บเปราะ ร่อนเผยอ และพบว่าคนท้องเป็นผดง่าย

นอกจากนั้นปัญหาความงามที่ว่าที่คุณแม่คนใหม่กลัวกันนักหนาก็คือหน้าเป็นฝ้า ที่พบบ่อยถึงร้อยละ 50-75 ท้องลาย ที่มักพบในช่วงครึ่งหลังของการตั้งครรภ์ พบรอยแตกลายที่ท้อง หน้าอก และต้นขา (ภาพที่ 5 ท้องลายในสตรีตั้งครรภ์) เหงื่อออกง่าย และมีกลิ่นตัว

บางคนช่วงตั้งครรภ์จะมีขนขึ้นดกบนใบหน้า เหนือริมฝีปาก คาง แก้ม แขนขา และหลัง คุณแม่คนใหม่หลายคนยังมีผมร่วงผมบางหลังคลอด มักเกิดประมาณ 4-20 สัปดาห์หลังคลอด อาการนี้ไม่ต้องรักษา ผมจะขึ้นใหม่เองใน 6-15 เดือน