เด็กสองขวบถึงสามขวบ

เด็กสองขวบถึงสามขวบ

การเลี้ยงดู

291. “วัยต่อต้าน” คืออะไร
เมื่อเด็กอายุใกล้จะ 3 ขวบ ผู้ใหญ่มักคิดว่า เด็กเริ่มเข้าสู่ “วัยต่อต้าน” แต่ความจริงเรื่องนี้เป็นความเข้าใจผิดของผู้ใหญ่เอง ผู้ใหญ่ที่เลี้ยงเด็กโดยกักให้อยู่แต่ในบ้าน ไม่เปิดโอกาสให้เด็กได้เล่นด้วยความคิดสร้างสรรค์ของตนเอง นั่นแหละควรจะเรียกว่า “ผู้ต่อต้านเด็ก” ครูพี่เลี้ยงเด็กในสถานเลี้ยงเด็ก ซึ่งเปิดโอกาสให้เด็กได้เล่นกับเพื่อนอย่างอิสระเหมาะสมกับวัย จะเข้าใจว่าวัย 3 ขวบนี้ เป็นวัยที่เด็กเริ่มรู้จักเล่นกับเพื่อนๆด้วยความปรองดอง และควรเรียกเด็กวัยนี้ว่า “วัยร่วมมือ” ไม่ใช่ “วัยต่อต้าน”

เด็กที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นเด็กซนและดื้อนั้น ถ้าเราพิจารณาให้ดี จะเข้าใจว่าเขาทำสิ่งเหล่านั้นลงไปเพราะต้องการทดสอบความสามารถของตนเองด้วยความคิดสร้างสรรค์ เมื่อเห็นคุณแม่นั่งซักผ้า แกจะไปเอาผงซักฟอกมาใส่น้ำกวนดูบ้าง คุณแม่เห็นเข้าก็รีบแย่งกล่องผงซักฟอกคืน ลูกจึงร้องไห้ลั่นเพราะอยากได้ แต่คุณแม่ให้ไม่ได้เพราะผงซักฟอกไม่ใช่ของเล่น ถ้าให้เล่นจะเกิดติดเป็นนิสัยและเป็นการสิ้นเปลืองด้วย เมื่อเด็กดื้อดึงดันจะเอาให้ได้ คุณแม่ก็นึกว่าลูกถึง “วัยต่อต้าน” แล้ว แต่ถ้าเราคิดในแง่ของเด็กบ้างจะเห็นว่าการเอาผงซักฟอกกวนในน้ำและทำให้เกิดฟองขึ้นมานั้นน่าสนุกจะตาย หนูไม่เคยมีของเล่นสนุกอย่างนี้เลย เพิ่งจะค้นพบวันนี้เอง แต่ถูกคุณแม่แย่งไปเสียแล้ว

วันนี้คุณพ่อเป็นช่างไม้ น่าสนุกจริงๆ คุณพ่อเอากบไสไม้มีขี้กบออกมาเป็นม้วน เมื่อหนูเห็นเลื่อยวางอยู่ใกล้ๆ เจ้าหนูก็เอาเลื่อยไปเลื่อยเสาบ้านดูบ้าง เสาบ้านแข็งๆที่หนูเคยเอาหัวชนบ่อยๆ แต่ไม่สะเทือนนั้น พอเอาเลื่อยถูไปถูมากลับแหว่งได้แฮะ ยิ่งถูยิ่งสนุก แต่พอคุณพ่อหันมาเห็นเข้าเจ้าหนูก็โดนตวาดลั่นและถูกยึดเลื่อยกลับคืนไป ไม่มีอะไรน่าโมโหยิ่งกว่านี้อีกแล้ว หนูจึงร้องจนดิ้นพราดเพราะอยากได้เลื่อย
ถ้ามองในสายตาของผู้ใหญ่ การกระทำของคุณพ่อคุณแม่คือการฉุดรั้งไม่ให้ลูกทำผิด แต่เด็กกลับดื้อดึงดันต่อต้านพ่อแม่ แต่โปรดคิดให้ดี เด็กวัย 3 ขวบนี้มีความคิดที่จะจงใจทำผิดละหรือ?
หากเราพาเด็กไปอยู่ในสนามหญ้ากว้างใหญ่ และให้รถสามล้อเล็กแกเล่นอย่างอิสระ เด็กจะทำผิดหรือไม่?
หากเราให้สบู่มีฟองกับตุ๊กตา และเอาน้ำใส่กะละมังให้เด็กเล่น แกจะไปเอาผงซักฟอกมาเล่นหรือไม่?

หากเราเอาเด็กๆมาเข้าแถวเรียงกัน ให้เลื่อยคนละอัน และให้เศษไม้สำหรับเลื่อยแข่งกัน เด็กจะเลื่อยเสาบ้านหรือไม่
ทำไมผู้ใหญ่ไม่หาสถานที่กว้างและปลอดภัยให้เด็กเล่น ไม่หาของแปลกใหม่ให้แกเล่น แต่มาดุเด็กทำไม? การที่เด็กเกิดปะทะกับผู้ใหญ่ในบ้าน เพราะแกไม่มีที่เล่นและของเล่นเพียงพอนั่นเอง ผู้ใหญ่เห็นเด็กร้องไห้ดื้อดึง จึงหาว่าเด็กถึง “วัยต่อต้าน” โดยไม่คำนึงถึงสาเหตุ มองแต่เฉพาะปากฎการณ์ขั้นสุดท้ายที่เด็กแสดงออกมา และพยายามแก้ที่ปลายเหตุ เอาขนมมาล่อบ้างอะไรบ้าง บางคนถึงกับตีเด็กเป็นการลงโทษ ในเมื่อผู้ใหญ่ซึ่งมิได้หาที่เล่นและของเล่นให้เด็กอย่างเพียงพอ ยังไม่ถูกลงโทษ หากเราลงโทษเด็กที่เกิดอาการต่อต้าน เมื่อแกถูกแย่งของเล่น ซึ่งแกอุตส่าห์ค้นพบด้วยตนเองนั้น จะถูกหรือ?

เมื่อเด็กเริ่มพูดเป็น เขาจะเริ่มเถียงเป็นการโต้ตอบเป็นการแสดงความเป็นตัวของตัวเอง ดังนั้นก่อนที่คุณแม่จะดุลูกว่าอย่าเถียงผู้ใหญ่ ควรจะคิดเสียก่อนว่าสิ่งที่เด็กเรียกร้องนั้นเป็นความต้องการทางสรีระหรือเปล่า เพราะถ้าเป็นความต้องการตามธรรมชาติ(เช่นอึดอัดเพราะออกกำลังกายไม่พอ) ย่อมยากที่จะห้ามได้

คิดหาทางตอบสนองความต้องการของเด็กในสถานที่ที่เหมาะสมจะดีกว่า