เทียนหยด:ไม้ประดับที่ผลงดงามกว่าดอก

เทียนหยดไม้ประดับที่ผลงดงามกว่าดอก

ผู้เขียนได้เขียนเรื่องราวเกี่ยวกับไม้ดอกติดต่อกันมาราว 6 ปี แล้วนับเป็นจำนวนชนิดของไม้ดอกก็ได้
ประมาณ 70  ชนิด ซึ่งมีทั้งไม้ยืนต้นและไม้ล้มลุกเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในประเทศไทย และที่นำเข้ามาจากท้องถิ่นอื่น ทั้งดอกไม้หอมและไม่หอม ฯลฯ
 
แม้ไม้ดอกที่เคยนำเสนอจะมีความหลากหลายแตกต่างกันในด้านต่างๆ มากมาย แต่ก็มีความเหมือนกันอย่างหนึ่งคือ เป็นไม้ดอกที่มีความโดดเด่นอยู่ที่ดอกไม่ว่าจะเป็นรูปร่าง กลิ่น สี หรือคุณสมบัติอื่น ๆ ยังไม่เคยนำเสนอไม้ดอกชนิดใดที่มีส่วนอื่นโดดเด่นกว่าดอก ครั้งนี้จึงเป็นครั้งแรกที่จะนำเสนอไม้ดอกที่มีความโดดเด่นมิได้อยู่ที่ดอก แต่อยู่ที่กลุ่มผลซึ่งมีความงดงามจนถูกนำมาตั้งชื่อในภาษาไทย นั่นคือเทียนหยด อันเป็นชื่อเรื่องของคอลัมน์ต้นไม้ใบหญ้าตอนนี้ 

          

เทียนหยด : ดอกงดงาม แต่พวงผลยิ่งงามกว่า
เทียนหยดมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Duranta repens Linn. อยู่ในวงศ์ Verbenaceae เช่นเดียวกับต้นสักที่คนไทยรู้จักดี แต่เทียนหยดมีขนาดเล็กกว่าต้นสักมากเพราะเป็นต้นไม้ขนาดย่อมสูงประมาณ 2 เมตร ไม่เกิน 5 เมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านสาขามาก ตามลำต้นมีหนามเล็กน้อย ลำต้นส่วนยอดมักเป็นสี่เหลี่ยมและมีสีม่วง

ใบ สีเขียวปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบจักเล็กน้อย ก้านใบสั้น

ดอก ออกเป็นช่อตามง่ามใบและตามกิ่ง ช่อดอกห้อยลงยาวประมาณ 5-10 ซม. ประกอบด้วยดอกขนาดเล็กจำนวนมาก ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางดอกประมาณ 1 ซม. กลีบดอกสีม่วงแกมน้ำเงิน ดอกจะทยอยบานครั้งละ 5-6ดอก

ผล ติดผลเป็นพวงดกประกอบด้วยผลขนาดเล็กจำนวนมาก เมื่อยังอ่อนเปลือกผลสีเขียวเมื่อผลแก่ผิวเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเป็นมันสดใส คล้ายเทียนหยดงดงามมาก และติดกับลำต้นนานนับเดือนจึงเป็นจุดเด่นของไม้ประดับชนิดนี้ที่จดจำได้ง่าย

เทียนหยดมีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในเขตร้อนของทวีปอเมริกาตั้งแต่ฟลอริดาไปถึงบราซิลตลอดจนหมู่เกาะอินดีสตะวันตก
ในประเทศไทยไม่ปรากฏบันทึกว่าผู้ใดนำเข้ามาปลูกเมื่อใด แต่สันนิษฐานว่าคงเข้ามาเมื่อไม่กี่สิบปีที่ผ่าน มานี้เอง
ชื่ออื่น ๆ ของเทียนหยดคือ ช่อม่วง พวงม่วง และฟองสมุทร ชื่อในภาษาอังกฤษคือ Golden Dew-Drop. Pigeon-Berry และ Sky-Flower
 
ประโยชน์ของเทียนหยด

ประโยชน์ด้านหลักของเทียนหยดก็คือด้านไม้ประดั ซึ่งมีความงดงามทั้งทรงพุ่ม ช่อดอก และพวงผล เป็นไม้ประดับยืนต้นที่ปลูกง่ายชอบแดดกลางแจ้ง ออกดอกติดผลได้ตลอดปีและตัดแต่งทรงพุ่มเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้ดีจึงเหมาะทั้งปลูกประดับในบริเวณบ้าน สวนสาธารณะ ข้างทางเดิน ฯลฯ นอกจากนี้ ยังใช้ปลูกเป็นรั้วได้ดีอีกด้วย เพราะนอกจากได้ความสวยงามแล้วยังป้องกันวัว ควาย แพะ แกะ ฯลฯ ได้ เพราะใบของเทียนหยดมีสารซาโพนิน ซึ่งสัตว์ต่างๆ ที่กินพืชจะไม่กินเพราะเป็นพิษ ในอินเดียนิยมปลูกเทียนหยดเป็นรั้วกันมากเพราะมีสัตว์จำพวกวัว แพะ ฯลฯ ปล่อยเดินตามถนนมากมาย

ผลของเทียนหยดโดยเฉพาะผลแก่ที่งดงามนั้นมีสารแอลคาลอยด์ จำพวก NARCOTINE ซึ่งหากนำไปหมักกับน้ำในอัตรา 1 ต่อ 100 ส่วนจะได้สารละลายซึ่งใช้ฆ่าลูกน้ำในบ่อหรือที่น้ำขังได้

สิ่งที่ควรระวังเกี่ยวกับเทียนหยดก็คือ ผลของเทียนหยดมีความงดงามและมีขนาดเล็ก เด็กชอบเก็บเอา
มาเคี้ยวเล่นซึ่งอาจเป็นพิษจากสารแอลคาลอยด์ดังกล่าวได้  แม้จะไม่มีรายงานถึงความเป็นพิษใน
มนุษย์แต่ก็ควรป้องกันเอาไว้ก่อน