สายน้ำผึ้ง

เดชา  ศิริภัทร  มูลนิธิข้าวขวัญ
สายน้ำผึ้ง จากความหอมของไม้ดอก สู่ความหวานของไม้ผล

ช่วงปลายปีต่อต้นปี คือระหว่างเดือนธันวาคม ถึงเดือนกุมภาพันธ์ อันถือเป็นปีใหม่ของชาวจีน เป็นฤดูของ ส้มเขียวหวานที่มีมากทั้งปริมาณและคุณภาพ โดยเฉพาะส้มเขียวหวานพันธุ์ใหม่ๆ ที่คนไทยนิยมกินกันในช่วงไม่กี่ปีมานี้ เช่น ส้มพันธุ์สายน้ำผึ้ง ซึ่งช่วงแรกๆ มี ราคาแพงมาก จนปัจจุบันมีราคาเดียวกันกับส้มเขียวหวาน พันธุ์ดั้งเดิมแล้ว

ส้มพันธุ์สายน้ำผึ้งมีสีสันและรสชาติเข้มข้นกว่าส้มเขียวหวานพันธุ์ดั้งเดิม ที่เรียกกันว่าส้มบางมด ความจริงส้มพันธุ์สายน้ำผึ้งเป็นพันธุ์ส้มที่นำเข้ามาจากต่างประเทศและตั้งชื่อเป็นภาษาไทย เช่นเดียวกับไม้ดอกชนิดหนึ่งซึ่งนำเข้ามาจากต่างประเทศแล้วตั้งชื่อว่า ต้นสายน้ำผึ้งเหมือนกัน

สายน้ำผึ้ง : ไม้ดอกจากต่างแดน
สายน้ำผึ้งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lonicera japonica Thunb. อยู่ในวงศ์ Caprifoliaceae เป็นไม้เลื้อยยืนต้น
ลำต้น เป็นเถาแข็งยาวราว ๕-๘ เมตร ลำต้นและ กิ่งอ่อนมีขนนุ่มปกคลุม กิ่งแก่เปลือกเป็นสีน้ำตาลเกลี้ยง
ใบ  เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ตามข้อของลำต้น ใบเป็นรูปไข่ขอบขนานโคนใบมน ปลายแหลม ขอบใบเรียบท้องใบสีอ่อน หน้าใบสีเขียวเข้มเรียบเป็นมัน แผ่นใบค่อนข้างหนาและแข็ง กว้างราว ๒.๕ ซม. ยาวราว ๕ ซม.
ดอก  ออกตามปลายกิ่งหรือซอกใบ ออกเป็นช่อๆ ช่อละประมาณ ๑๕ ดอก ก้านช่อดอกสั้น โคนดอกของแต่ละดอกมีใบประดับ ๑ คู่ กลีบดอกติดกันเป็นท่อยาวราว ๕ ซม. ปลายดอกเป็นกลีบแยกออกจากกัน ด้านบนติดกันเป็น ๔ กลีบ ด้านล่างแยกออกมา ๑ กลีบ มีเกสรตัวผู้เป็นเส้นยื่นออกมากลางดอก ๕ เส้น มีเกสรตัวเมีย ๑ อัน กลีบดอกตูมและเมื่อเริ่มบานมีสีขาว จากนั้น ๒-๓ วัน เปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อนและเหลืองเข้ม มีกลิ่นหอมเย็นและกลิ่นแรงขึ้นในเวลากลางคืน  สายน้ำผึ้งออกดอกได้ตลอดปี ผลสุกมีสีดำ

สายน้ำผึ้งมีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในเขตอบอุ่นของทวีปเอเชียตะวันออก เช่นในญี่ปุ่น จึงมีชื่อภาษาอังกฤษ ว่า Japanese Honey suckle สันนิษฐานว่าคงมีผู้นำเข้ามาปลูกในประเทศไทยไม่เกิน ๑๐๐ ปีมานี้เอง และชื่อสายน้ำผึ้งคงมาจากชื่อภาษาอังกฤษที่มีคำว่า Honey อยู่ด้วย

สายน้ำผึ้งนิยมปลูกเป็นไม้ประดับให้ขึ้นพันต้นไม้ รั้วหรือเลื้อยไปตามพื้นดิน เหมาะสำหรับพื้นดินที่ระบายน้ำได้ดี ขยายพันธุ์ได้ทั้งการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และปักชำ
สายน้ำผึ้ง มีสรรพคุณทางสมุนไพรด้วยเช่น เถาสด แก้บิด ท้องเสีย ถ่ายเป็นเลือด แผลเปื่อย ปวดเมื่อยตามข้อ ขับปัสสาวะ ลดไข้ แก้ไข้หวัด
ดอกตูม  แก้ลำไส้อักเสบ ท้องเสีย