ยาแก้ไอ... อันตราย

กรณีเด็กนักเรียนโรงเรียนวัดท่าพระจำนวนมาก ถูกหามส่งโรงพยาบาลด้วยอาการหลากหลาย หลังกิน "ยาแก้ไอ" ชนิดเม็ดเกินขนาด เพราะได้รับคำแนะนำจากรุ่นพี่ว่าช่วยให้เรียนดี ครูตีไม่เจ็บ และเล่นเกมได้นาน เมื่อวันที่  3 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2553

เชื่อว่าพ่อแม่ ผู้ปกครองจำนวนมากมีความสงสัยว่ายาแก้ไอที่เป็นข่าวนั้น ส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างไรบ้าง

มาทำความรู้จักยาแก้ไอตัวนี้เพื่อเพิ่มความเข้าใจและนำไปสู่การใช้ยาที่เหมาะสมมากขึ้น

เดกซ์โทรเมทอร์แฟน
ยาแก้ไอ เดกซ์โทรเมทอร์แฟน (Dextromethorphan) เป็นชื่อสามัญทางยาซึ่งมีชื่อทางการค้าที่แตกต่างกันมากมาย มากกว่า 100 ตำรับ หลายครั้งที่ชาวบ้านมักเรียกชื่อยาตัวนี้ว่า ยาแก้ไอเม็ดสีเหลือง (ยาเม็ดแก้ไอตัวนี้มักจะทำเป็นเม็ดสีเหลือง)

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) จัดให้ยา "เดกซ์โทรเมทอร์แฟน" เป็น "ยาอันตราย" การใช้ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมของแพทย์และเภสัชกรเท่านั้น เนื่องจากเป็นยาอันตราย สามารถจ่ายหรือจำหน่ายในร้านขายยาแผนปัจจุบัน (ขย๑.) โดยเภสัชกร ไม่ต้องมีใบสั่งยาของแพทย์ เป็นยาที่ใช้ในการรักษาอาการไอจากหลายสาเหตุ เช่น ไอเนื่องจากหวัด หลอดลมอักเสบหรือจากการระคายเคืองต่างๆ แบบไม่มีเสมหะ

รูปแบบของยา
 "เดกซ์โทรเมทอร์แฟน" มีทั้งยาเม็ด ยาน้ำไซรัป ยาเม็ดอม
กลไกการออกฤทธิ์ของยาตัวนี้ คือมีฤทธิ์กดระบบประสาทศูนย์ระงับการไอ ซึ่งศูนย์นี้อยู่ใกล้กับตำแหน่งศูนย์หายใจ ดังนั้น จึงต้องระมัดระวังขนาดของการใช้ ซึ่งใช้ได้ทั้งเด็กและ 8 เม็ด และเด็กควรลดขนาดยาลงโดยคำนวณตามน้ำหนักหรืออายุ สำหรับเด็กบางครั้งทำในรูปยาน้ำไซรัปแก้ไอ

ผลข้างเคียงของยา
มีตั้งแต่อาการคัน คลื่นไส้อาเจียน ซึม ไปจนถึงอาการภาพหลอน สับสน ตื่นเต้น กระสับกระส่าย หายใจขัด ซึ่งเมื่อเกิดอาการต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรให้ทราบทันที หรือไปโรง พยาบาลทันที

ดังนั้น ถ้ากินเกินขนาดที่กำหนดอาจจะทำให้คลื่นไส้ อาเจียน กดระบบทางเดินหายใจ ปากเขียว เล็บเขียว มึนศีรษะ ประสาทหลอน ใจสั่น เป็นลมหมดสติ อาจอันตรายถึงชีวิตได้
ที่ผ่านมาพบว่ามีการนำยาแก้ไอไปใช้ผิดวัตถุประสงค์ มีการนำไปผสมสารเสพติดอื่นๆ ซึ่งเสริมฤทธิ์กลายเป็นยาเสพติด ทำให้เกิดอาการคล้ายดื่มเหล้า เช่น ยาโคเดอีน ที่จัดอยู่ในกลุ่มสารเสพติดให้โทษ เพราะมีโครงสร้างของเคมีคล้ายๆ กับยาเสพติดจึงต้องยกเลิกการจำหน่ายในร้านยา ให้จำหน่ายได้เฉพาะในสถานพยาบาล แต่ยังพบว่ามีการลักลอบขาย ถือเป็นเรื่องผิดกฎหมายยาเสพติดให้โทษฯ

ตามที่กล่าวมาแล้วว่ายาแก้ไอเดกซ์โทรเมทอร์แฟน เป็นยาอันตราย ที่สามารถจ่ายหรือจำหน่ายในร้านขายยาแผนปัจจุบัน (ขย๑.) แต่ต้องจ่ายโดยเภสัชกรเท่านั้น แต่เป็นที่ทราบกันอยู่ทั่วไปว่าร้านขายยา ขย๑. กว่าร้อยละ 70 มีแต่เภสัชกรแขวนป้าย ไม่มีเภสัชกรควบคุม ทำให้มีการจำหน่ายยาอันตรายโดยไม่มีเภสัชกรควบคุม จึงทำให้เกิดปัญหาดังที่เป็นข่าว ดังนั้น ผู้บริโภคเมื่อจำเป็นต้องใช้ยา ขอให้เรียกหาเภสัชกร

ยามีคุณอนันต์ แต่ก็มีโทษมหันต์ถ้าใช้ไม่ถูกชนิด ไม่ถูกขนาดหรือเกินขนาด ไม่ถูกวิธี และไม่ถูกรูปแบบ เหมือนกับบรรดาเด็กนักเรียนโรงเรียนวัดท่าพระที่ใช้ยาแก้ไอไม่เหมาะสมในครั้งนี้

สามารถเรียนรู้เพิ่มเติมได้จาก
http://health.kapook.com/view9927.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Dextromethorphan
http://www.yaandyou.net/search2_web.php?nsetid=1141&genname=Dextromethorphan&dosageform=0&gen_name=dextromethorphan