การเตรียมตัวเข้าสู่วัยสูงอายุ

นพ.บรรลุ ศิริพานิช

การเตรียมตัวเข้าสู่วัยสูงอายุ
(เตรียมตัวก่อนเกษียณอายุราชการ)
ก่อนที่จะกล่าวถึงการเตรียมตัวจำเป็นจะต้องรู้ถึงกระบวนการเกษียณอายุการงานเสียก่อนเป็นพื้นฐาน

๑. การเกษียณอายุการงาน
การเกษียณอายุการงาน หมายถึงการที่ต้องหยุดทำงานที่เคยทำอยู่เป็นประจำ เพราะเหตุอายุครบกำหนด ที่หน่วยงานนั้นกำหนดไว้ หรือหยุดทำงานนั้นๆ เพราะร่างกายไม่เหมาะสม เช่น ราชการไทยกำหนดเกษียณเมื่ออายุครบ ๖๐ ปี

๒. ผลกระทบต่อสุขภาพเมื่อเกษียณอายุการงาน
ทางกาย
เมื่อการเกษียณอายุ หมายถึงการหยุดจากการทำงานที่เคยทำอยู่เท่านั้น ผลกระทบกับสุขภาพทางกายจึงไม่พบว่าเป็นเรื่องสำคัญ สุขภาพทางกายก็คงดำเนินไปตามปกติ ทั้งนี้เพราะการเกษียณอายุการงานเป็นแต่เพียงกำหนดเวลาหนึ่งของกระบวนการสูงอายุที่ดำเนินการต่อเนื่องไปเรื่อยๆ หากจะมีการเปลี่ยนแปลงทางกายบ้าง ก็มักเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจมาก่อน
ทางจิตใจ
นับว่ามีผลกระทบค่อนข้างมาก ทั้งนี้เพราะจากผลการเกษียณอายุทำให้เกิด
๑. การเปลี่ยนแปลงในอาชีพและรายได้ การหางานใหม่ทำได้ยากขึ้นเพราะต้องแข่งขันกับคนหนุ่มสาวในตลาดแรงงาน การที่ต้องเป็นคนว่างงาน ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงด้านการดำเนินชีวิต จากการที่ได้รายได้น้อยลง
๒. การเปลี่ยนแปลงในจิตวิทยาสังคม บทบาทที่เคยแสดงในสังคมถูกจำกัดลง การมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ ตามตำแหน่งที่หดหายไป ทำให้ดูเป็นว่าความที่เคยได้รับการยกย่องเป็นคนสำคัญกลับกลายเป็นคนธรรมดา ทำให้มองภาพลักษณ์ตัวเองต่ำลง
๓. การเสื่อมทางกายภาพและสรีรวิทยาของอวัยวะต่างๆ ทำให้สมรรถภาพต่ำลง

๓. แนวทางแก้ไขทั่วไป
ปรับแนวความคิดของตนเองเสียให้ถูกต้อง
การเกษียณอายุการงานเป็นเรื่องธรรมดาของการทำงาน มีวันเข้าทำงานก็ต้องมีวันหยุดทำงาน อย่าเสียเวลามองโลกของช่วงชีวิตปัจฉิมวัยว่าเป็นเวลาของความเสื่อม
จงคิดว่าต่างวัยต่างก็มีบทบาทต่างกัน ยิ่งสูงอายุก็ยิ่งมีประสบการณ์สูงขึ้น
จงยอมรับโอกาสใหม่ๆ และประสบการณ์ใหม่ๆ
จงใช้โอกาสที่ว่างสร้างงานอดิเรกใหม่ๆ ที่เราสนใจและสนุกสนานกับมัน
จงดูแลสุขภาพอนามัยทั้งกายและใจของท่านให้ดี

สุขภาพนี้จะต้องดูแลตลอดชีวิต มิใช่มาเริ่มดูแล เอาเมื่อสูงอายุ เพราะกระบวนการสุขภาพเป็นกระบวนการต่อเนื่องตั้งแต่เกิดจนตาย

๔. เตรียมตัวเกษียณอายุการงานไว้แต่เนิ่นๆ
ถ้าเราแบ่งช่วงชีวิตออกเป็นหลายช่วงตามวัยต่างๆ เช่น วัยเด็ก วัยรุ่น วัยผู้ใหญ่ และวัยสูงอายุ
เมื่ออายุครบ ๖๐ ปี (เกษียณอายุ) จะยังคงมีเวลา ชีวิตเหลืออยู่อีก ๑๐-๒๐ ปีก็เป็นการสมควรที่จะได้เตรียม ตัวเตรียมใจเพื่อเข้าสู่วัยดังกล่าวอย่างมีประสิทธิภาพ

๕. เป้าหมายและชีวิตที่มีคุณภาพ
การดำเนินกิจการอะไร ย่อมจะต้องมีเป้าหมายที่แน่ชัดว่า เป้าหมายคืออะไร แล้วจึงจะคิดหาวิธีนำไปสู่เป้าหมายนั้นให้ได้
คุณภาพชีวิตที่ดี คือ

• มีสุขภาพดี
• สามารถร่วมกิจกรรมกับเขาได้ตามอัตภาพ
• มีความมั่นคงที่จะนำไปสู่ความสุข อันได้แก่ ทางเศรษฐกิจ ชีวิต และทรัพย์สิน ที่อยู่อาศัย และสิ่งแวดล้อม

คุณภาพชีวิตดังกล่าวเป็นเป้าหมายที่เราจะต้องไปให้ถึงเพื่อความสุข การจะไปให้ถึงนั้นเป็นสิ่งที่เราต้องทำเอง