ความสุขเป็นที่ต้องการของมนุษย์ทุกคนทั่วโลก แต่แปลกที่การศึกษาไม่มีวิชาความสุขเลย ล้วนแต่เรียนโดยเอาวิชาต่าง ๆ เป็นตัวตั้ง แต่ไม่มีวิชาความสุข เพราะการศึกษาไม่ได้เอาชีวิตเป็นตัวตั้ง จึงทอดทิ้งให้ชีวิตระหกระเหิน เกิดเรื่องเกิดราว มีความเครียดและวิกฤติกันไปทั่วโลก การปฏิรูปการศึกษาก็ดูเหมือนไม่ได้นำประเด็นนี้มาพิจารณาอย่างจริงจังแต่ประการใด
แท้ที่จริงมนุษย์ทุกคนควรเรียนวิชาความสุข ปฏิบัติให้เกิดความสุขและเกิดความสุขขึ้นจริง กล่าวคือครบเครื่องทั้งปริยัติ ปฏิบัติ และปฏิเวธ ปฏิเวธที่เกิดขึ้น ถ้าเกิดผลดีแปลว่าปริยัติและปฏิบัติถูกต้อง
ความทุกข์เกิดจากความคิด
เราสักกี่คนจะรู้ว่าความทุกข์เกิดจากความคิด หมายถึงความคิดการคิดแบบผิด ๆ หรือคิดด้วยความโง่ (อวิชชา) เราไปฟังพระสวดด้วยกันทุกคน และเคยได้ยินท่านสวด “ ปฏิจจสมุปทาน ” แต่ไม่เข้าใจ นั่นแหละท่านสวดบทที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่าความทุกข์เกิดจากเหตุปัจจัยที่ผลักดันกันต่อ ๆ ไป 12 ขั้นตอน บทแรกท่านสวดว่า “ อวิชชา ปัจจยา สังขารา ”
ปัจจัยของความทุกข์เริ่มจากอวิชชา หรือความไม่รู้ หรือความโง่ หรือว่า “ การคิดแบบโง่ ๆ ทำให้เกิดความทุกข์ ”
ในเมื่อความทุกข์เกิดจากการคิด (แบบโง่) ถ้าเรารู้เท่าทันความคิดพั้วะ เราก็มีความสุขฉับพลันทันที
ใช่แล้วครับ ถ้าเราคิดเป็นเราหายทุกข์ เกิดความสุขอย่างฉับพลันทันที
ถ้าเพียงแค่คิดก็สุขแล้ว มันก็วิเศษสิ เงินทองไม่ต้องเสีย เป็นความสุขที่ราคาถูก (Happiness at low cost)
อุตส่าห์ไปเสียเงินแพง ๆ ไขว่คว้าหาความสุข แต่ไม่ค่อยจะเจอ ได้แต่ทุกข์และปัญหากลับมา เวรกรรมจริง ๆ ก็เพราะการหาความสุขราคาแพงกันนี่แหละครับ จึงเดือดร้อนกันไปทุกหย่อมหญ้า ที่โฆษณาบ้าเลือดกันเกือบ 24 ชั่วโมง ก็ล้วนเป็นเรื่องของความสุขราคาแพงกันทั้งสิ้น เหมือนสร้างบาปกรรมกันไปทั้งเมือง นี่แหละครับที่พระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ในเรื่อง “ พระมหาชนก ” ถึง “ เมืองอวิชชา ” และการที่คนทั้งหลายล้วนตกอยู่ใน “ โมหภูมิ ”
ฉะนั้น การที่เราพูดถึง “ ความสุขฉับพลัน ” และ “ ความสุขราคาถูก ” จึงเป็นเรื่องใหญ่มาก ถ้าเข้าใจก็จะหลุดพ้นจากโมหภูมิ สร้างชีวิตและเมืองแห่งความสุขได้
ที่ว่า “ รู้เท่าทันความคิด” แล้วจะมีความสุขนั้นเป็นอย่างไร
ที่จริงมนุษย์เป็นสัตว์ประเภทเดียวที่จะรู้ความรู้สึกนึกคิดของตัวเองได้ แต่การศึกษากระแสหลักทั่วโลกศึกษาแต่สิ่งนอกตัว เกือบไม่มีเลยที่จะศึกษาให้รู้ตัวเอง เมื่อไม่รู้ตัวก็ก่อทุกข์แก่ตัวเองและผู้อื่น ดูประธานาธิบดีคลินตันเป็นตัวอย่าง แกมีความรู้สารพัด แต่แกไม่รู้ตัวเองเมื่อเห็นโมนิกา ลูวินสกี การฝึกให้รู้ตัวเองจึงเป็นการศึกษาที่สำคัญยิ่ง
การรู้ตัวเองคือรู้กายและความรู้สึกนึกคิดของตัวเอง ถ้าฝึกดูความคิดของตัวเองบ่อย ๆ ก็จะรู้เท่าทัน ความคิดของตัวเอง ความสุขก็จะมากขึ้น ๆ และถ้ารู้ทันความคิด เมื่อมีอะไรมากระทบก็จะไม่ทุกข์ ความสุขฉับพลันก็จะเกิดขึ้นด้วยประการฉะนี้
การรู้ตัวเองที่กล่าวมานี้พระท่านเรียกว่า สติครับ การมีสติทำให้มีความสุข
การสร้างความสุขฉับพลันอีกวิธีหนึ่งเรียกว่า “ ยุทธวิถีพลิกเหรียญ ” คือคนเรานั้นเปรียบเหมือนเหรียญที่มี 2 ด้าน คือด้านความเห็นแก่ตัว และด้านความดี คนเราไม่ได้มีแต่ด้านความเห็นแก่ตัวด้านเดียวนะครับ ยังมีอีกด้านหนึ่งคือด้านความดีด้วย อยู่ในตัวเรานั่นแหละ
โลกทุกวันนี้มันกระตุ้นแต่ด้านความเห็นแก่ตัว จึงทุกข์ระงมกันไปทั้งโลก ถ้าเราฝึกเอาอีกด้านขึ้นมาใช้บ่อย ๆ ความสุขและความสงบจะเกิดขึ้นทั้งโลก
“ ยุทธวิธีพลิกเหรียญ” สร้างความสุขฉับพลันได้ และขอให้ท่านมีความสุขฉับพลันในวันปีใหม่ทั่วกัน