นพ.ภาสกิจ (วิทวัส) วัณนาวิบูล
ผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อสุขภาพ มองจากทัศนะแพทย์แผนจีน (๖)
ฉบับที่แล้วพูดถึงพฤกษเคมี (phytochemical) ที่พบในผักและผลไม้ ซึ่งมีบทบาทในการป้องกันการเกิดโรคของร่างกาย โดยเฉพาะผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน สำหรับฉบับนี้เกี่ยวข้องกับการศึกษาวิจัยอาหารและสมุนไพรเพื่อนำมารักษาโรค
ตัวอย่างการศึกษาวิจัยอาหาร-สมุนไพร เพื่อนำมารักษาโรค
๑. มะระ
สารสกัดน้ำมะระมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด เชื่อว่าสารเพปไทด์ในมะระจะมีฤทธิ์เช่นเดียวกับอินซูลิน การออกฤทธิ์คล้ายกับยา metformin (metfron)
๒. อบเชย
มีองค์ประกอบของไฮดรอกซี-ซาลโคน มีผลยับยั้ง เอนไซม์ ทำให้การยอมรับต่ออินซูลินของเซลล์ดีขึ้น
๓. กระเทียม
มีสารสำคัญคือ ajoere ยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือด ป้องกันการอุดตันของเลือด
๔. เจียวกู่หลาน (ชาสตูล หรือปัญจขันธ์)
มีสารสำคัญคือ ไตรเทอร์พีน มีโครงสร้างคล้ายกับจินเซนโนไซด์ (พบในโสม) สามารถลดระดับน้ำตาลในเลือด นอกจากนั้นยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของหลอดเลือดและลดไขมันในเลือด
๕. เห็ดหลินจือ
เห็ดหลินจือ (เห็ดหมื่นปี) ทางแพทย์จีนระบุว่าเป็นยาอายุวัฒนะ ใช้บำรุงร่างกาย ทำให้อายุยืน ช่วยนอนหลับ สารสำคัญคือ โพลีแซ็กคาไรด์ A B C D E G H และอื่นๆ ซึ่งมีฤทธิ์ต้านมะเร็ง กระตุ้นภูมิต้านทาน ลดการอักเสบและป้องกันอันตรายจากการฉายรังสี เป็นต้น
๖. ถั่วเหลือง
การศึกษาทางระบาดวิทยา พบว่า การกินผลิตภัณฑ์ถั่วเหลืองมีความสัมพันธ์กับการลดความเสี่ยงจากการเป็นมะเร็งทั้งชนิดที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมน และไปเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนเป็นมะเร็งปอด ต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านม มะเร็งกระเพาะอาหาร เป็นต้น ซึ่งเป็นผลจากสารไอโซฟลาโวน (Isoflavones) ในถั่วเหลือง
๗. ว่านหางจระเข้
ว่านหางจระเข้ (Aloe vera) พืชประเภทกระบอง-เพชรที่ใช้กันมานับพันปี การรักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อน ลวก แผลเรื้อรัง ใช้ห่อศพมัมมี่ของชาวอียิปต์
การวิจัยสมัยใหม่พบว่ามีซาโพนิน กรดวิตามิน ฮอร์โมนซึ่งซึมผ่านผิวหนังเข้าไปได้ มีกรดยูโรนิก เป็นสารขับพิษโดยธรรมชาติ ป้องกันการกระจายของเชื้อไวรัสจากเซลล์หนึ่งไปอีกเซลล์หนึ่ง
๘. เรด คลอฟเวอร์
เรดคลอฟเวอร์ (Red clover) เป็นสมุนไพรทางยุโรป ใช้เป็นยาขับเสมหะ ขับปัสสาวะ คนอเมริกันพื้นเมืองใช้รักษาโรคเจ็บคอ หอบหืด หลอดลมอักเสบ การศึกษาวิจัยพบว่ามีฤทธิ์ต้านจุลชีพ แบคทีเรีย วัณโรค คนโบราณจัดเป็นสมุนไพรล้างให้เลือดสะอาด มักใช้ยาเหล่านี้ในยาล้างพิษ ใช้ในผู้ป่วยมะเร็ง เรดคลอฟเวอร์ยังมีส่วนประกอบของวิตามินและแร่ธาตุ มีวิตามินเอขนาดสูง สามารถปกป้องเซลล์เยื่อบุ และป้องกันเซลล์เมมเบรน ป้องกันปฏิกิริยาออกซิเดชั่น มีส่วนประกอบของธาตุเหล็ก บำรุงเลือด และวิตามินซี ซึ่งช่วยระบบภูมิคุ้มกัน
๙. เบอร์ด็อก
เบอร์ด็อก (burdock) การวิจัยสมัยใหม่ พบฤทธิ์ใน การขับปัสสาวะและต้านมะเร็งในสัตว์ทดลอง นอกจากนี้ ยังมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย เชื้อรา ใช้ในโรคผิวหนัง โรคข้อ และโรคเกาต์ รากของเบอร์ด็อกใช้ในตำรับยารักษามะเร็งเต้านม และโรคของอวัยวะอื่นๆ เช่น ตับ กระเพาะอาหาร โพรงไซนัส คนจีนใช้เป็นยาลดระดับน้ำตาลในเลือด ขับลมและขับความร้อน ถือว่าเป็นยาดีท็อกซ์ชนิดหนึ่ง ช่วยทำให้เลือดสะอาด ส่วนประกอบสำคัญคือ วิตามินซี เหล็ก ซึ่งเชื่อว่ามีฤทธิ์ช่วยขับของเสีย และทำให้เลือดสะอาด ยังมีส่วนประกอบของวิตามินเอ บี อี แร่ธาตุต่างๆ เช่น ซิลิคอน สังกะสี เป็นต้น
๑๐. บีพอลเลน
นักวิ่งมาราธอนของกรีกโบราณใช้บีพอลเลนเพิ่มพลังและความทนการวิ่งระยะทางไกล การศึกษาวิจัยสมัยใหม่พบว่า บีพอลเลนมีส่วนประกอบของโปรตีนและคาร์โบไฮเดรตปริมาณสูง สามารถใช้เป็นอาหารเสริมนักกีฬา ให้มีความแข็งแรง และมีสารชีวเคมีมากมายในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้ม ช่วยชะลอความแก่ รักษาโรคภูมิแพ้ หอบหืด ส่วนประกอบสำคัญคือ กรดไขมันที่มีความจำเป็น กรดอะมิโน เอนไซม์ วิตามิน เกลือแร่
๑๑. คลอโรฟิลล์
คลอโรฟิลล์ (chlorophyll) เป็นรงควัตถุสีเขียวที่ พืชใช้สังเคราะห์แสง คนเราได้คลอโรฟิลล์จากพืชผักสด ที่มีสีเขียว โดยเฉพาะต้นอ่อนของอัลฟาฟ่า ต้นเฟนูกรีซ ต้นผักกาด คนโบราณใช้ต้นอ่อนสีเขียวเป็นการล้าง สารพิษ ในฤดูใบไม้ผลิในรูปแบบต่างๆ รวมทั้งเป็นเครื่องดื่มสีเขียว โครงสร้างของคลอโรฟิลล์มีความใกล้เคียงกับเฮโมโกลบิน รงควัตถุมีสีแดงในเลือด ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มอะตอมของคาร์บอน ไฮโดรเจน ออกซิเจน ไนโตรเจน ล้อมรอบธาตุเหล็ก ในขณะที่คลอโรฟิลล์ กลุ่มอะตอมเหล่านี้เป็นแกนกลางล้อมรอบแมกนีเซียม ซึ่งเป็นแกนกลาง อี.เบอร์เชอร์ (E.Bircher) นักวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ท่านหนึ่งให้สมญานามคลอโรฟิลล์ว่า "พลังแสงอาทิตย์ ที่เข้มข้น" คลอโรฟิลล์ช่วยเพิ่มการทำงานของหัวใจให้ดี ขึ้น มีผลต่อระบบหลอดเลือด ลำไส้ มดลูก และปอด คลอโรฟิลล์นับว่าเป็นสิ่งบำรุงของมนุษยชาติ มันทำให้วิตามิน เกลือแร่ ช่วยระบบการย่อยอาหาร มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรค และช่วยการฟื้นตัวของเซลล์มีบทบาทในการลดการอักเสบของข้อ หลอดเลือด ลดความดันเลือด เป็นการขับล้างสารพิษออกจากระบบเลือด
๑๒. ใบหม่อน
ชาใบหม่อน (mulburry leaf) หรือสารสกัดจากใบหม่อน มีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด ในสัตว์ทดลอง บางรายงานพบว่าสามารถลดระดับของคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ลงอย่างมีนัยสำคัญ
๑๓. บอระเพ็ด
ตำราสรรพคุณยาไทยบอกว่า บอระเพ็ดมีสรรพคุณ แก้ไข้ทุกชนิด บำรุงกำลัง เจริญไฟธาตุ แก้ร้อนใน เป็นยาขม เจริญอาหาร บางรายงานเชื่อว่าสามารถลดน้ำตาลในเลือด บางรายงานพบว่าผลไม่ชัดเจน บางรายงานก็พบว่าทำให้เกิดพิษต่อตับในผู้ป่วยบางราย เกิดเอนไซม์ตับสูงขึ้น แต่หลังจากหยุดยาผลเลือดกลับสู่ปกติได้